Σχόλιον Τοῦ Κατὰ Ἰωάννην Ἁγίου Ευαγγελίου
ἰς τὸ τελευταῖον κεφάλαιον τοῦ τετάρτου Εὐαγγελίου, ὡσὰν ἐπίλογος, γράφεται ἡ πληροφορία· <οὗτός ἐστιν ὁ μαθητὴς ὁ μαρτυρῶν περὶ τούτων καὶ γράψας ταῦτα, καὶ οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστιν ἡ μαρτυρία αὐτοῦ> (Ἰῳ. κα' 24). 
Εἰς ἄλλα δὲ σημεῖα τοῦ Εὐαγγελίου βεβαιώνει ὁ θεόπνευστος Εὐαγγελιστής, ὅτι εἶναι αὐτόπτης μάρτυς δι' αὐτὰ ποὺ ἔχει γράψει· γράφει π. χ. εἰς τὴν ἀρχὴν τοῦ Εὐαγγελίου· <ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, καὶ ἐθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς μονογενοῦς παρὰ Πατρός>. 
Καὶ ἀλλοῦ· <ὁ ἑωρακὼς μεμαρτύρηκε, καὶ ἀληθινὴ αὐτοῦ ἐστιν ἡ μαρτυρία>. 
Καί· <ὁ ἄλλος μαθητὴς προέδραμε τάχιον τοῦ Πέτρου> (Ἰωαν. α' 14, ιθ' 35, κ' 3, 4). 
Καὶ ἀπὸ ἄλλα πολλὰ χωρία τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου φαίνεται καθαρά, ὅτι ὁ συγγραφεὺς εἶναι πιστὸς μαθητὴς καὶ ἀκόλουθος τοῦ Χριστοῦ, ἰδιαιτέρως ἀγαπητὸς εἰς τὸν Κύριον, ἀφοῦ ὀνομάζεται ὡς <ὁ μαθητὴς ὃν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς> (Ἰωαν. ιθ' 26, κ' 2).
Ποῖος ὅμως εἶναι ὁ μαθητὴς αὐτός; 
Ἀπὸ τὸν τρόπον, μὲ τὸν ὁποῖον διηγεῖται τὰ τῆς ἱστορίας τοῦ Κυρίου καὶ τὰ περὶ τῶν ἄλλων μαθητῶν, ὑποδηλώνει διὰ τὸν ἑαυτόν του, ὅτι εἶναι ὁ Ἰωάννης, ὁ υἱὸς τοῦ Ζεβεδαίου καὶ τῆς Σαλώμης, ὁ ἀδελφὸς τοῦ Ἰακώβου. 
Ἀπὸ τοὺς πρώτους δὲ χριστιανικοὺς χρόνους ἡ Ἐκκλησία διακηρύττει αὐτὸν ὡς συγγραφέα καὶ θέτει ἐπάνω ἀπὸ τὸ θεόπνευστον βιβλίον του τὴν ἐπιγραφήν· <τὸ κατὰ Ἰωάννην Ἅγιον Εὐαγγέλιον>.
Ὁ Ἰωάννης κατήγετο ἀπὸ τὴν Γαλιλαίαν, πιθανώτατα δὲ ἀπὸ τὴν Καπερναούμ. 
Μαζῆ μὲ τὸν πατέρα του καὶ τὸν ἀδελφόν του Ἰάκωβον ἠσχολοῦντο μὲ τὴν ἁλιείαν, διὰ τὴν ὁποίαν διέθεταν ἰδικόν των πλοῖον μὲ μισθωτούς. 
Ὑπῆρξε πρῶτον μαθητὴς τοῦ Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ. 
Ἔπειτα δέ, μαζῆ μὲ τὸν ἀδελφόν του καὶ μερικοὺς ἄλλους μαθητὰς τοῦ Βαπτιστοῦ, ἠκολούθησε τὸν Κύριον. 
Ἔτρεφε βαθυτάτην ἀγάπην καὶ ἐδείκνυε μεγάλην ἀφοσίωσιν εἰς τὸν Κύριον, δι' αὐτὸ καὶ ἠγαπήθη ἰδιαιτέρως ἀπὸ τὸν Κύριον. 
Αὐτὸς εἶχεν ἀναπέσει εἰς τὸ στῆθος τοῦ Κυρίου κατὰ τὸν μυστικὸν δεῖπνον καὶ τὸν ἠρώτησε· <Κύριε, τίς ἐστιν ὁ παραδιδούς σε;> (᾿Ιωαν. ιγ' 25). 
Ἠκολούθησε τὸν Κύριον μετὰ τὴν σύλληψίν του εἰς τὰς αὐλὰς τῶν ἀρχιερέων καὶ εἰς τὸν σταυρόν, μόνος αὐτὸς ἐξ ὅλων τῶν μαθητῶν. 
Εἰς αὐτὸν δὲ καὶ ἐνεπιστεύθη ὁ Κύριος τὴν Παναγίαν Παρθένον, εἰπών· <ἰδοὺ ἡ μήτηρ σου>.
Μετὰ τὴν ἀνάληψιν τοῦ Κυρίου καὶ τὴν ἐπιφοίτησιν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὁ Ἰωάννης, μαζῆ μὲ τὸν Ἰάκωβον καὶ τὸν Πέτρον, ὑπῆρξε στῦλος τῆς Ἐκκλησίας. 
Μετὰ τὸν λιθοβολισμὸν τοῦ Στεφάνου αὐτὸς μὲ τὸν Πέτρον ἐστάλησαν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησίαν Ἱεροσολύμων εἰς τὴν Σαμάρειαν, διὰ νὰ μεταδώσουν εἰς τοὺς ἐκεῖ βαπτισθέντας τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον. 
Μετὰ τὴν ἀποστολικὴν σύνοδον, σύμφωνα μὲ ἀρχαίας παραδόσεις, ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ἐδίδαξε εἰς διάφορα μέρη, μάλιστα δὲ εἰς τὴν Ἀσίαν μὲ κέντρον τὴν Ἔφεσον. 
Ἐξωρίσθη εἰς τὴν Πάτμον, ὅπου ἔγραψε τὴν Ἀποκάλυψιν. 
Εἰς βαθὺ γῆρας, εἰς ἡλικίαν μεταξὺ 90 καὶ 110 ἐτῶν, ἀπέθανε καὶ ἐτάφη εἰς τὴν Ἔφεσον.
Αὐτὸς ὁ ἱερὸς εὐαγγελιστὴς ἔγραψε τὴν Ἀποκάλυψιν, τρεῖς Καθολικὰς ἐπιστολὰς καὶ τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον. 
Ἕνας ἀρχαῖος ἐκκλησιαστικὸς σαγγραφευς, Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεύς, μᾶς πληροφορεῖ ὅτι ὁ ἀπόστολος Ἰωάννης ἔγραψε τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον τελευταῖος ἀπὸ ὅλους τοὺς Εὐαγγελιστάς, προτραπεὶς ὑπὸ τῶν <γνωρίμων αὐτοῦ>, δηλαδὴ ἀπὸ τοὺς πολυαρίθμους μαθητὰς καὶ ἀκροατάς του. 
Καὶ ἄλλοι ἐκκλησιαστικοὶ συγγραφεῖς μᾶς παρέχουν τὴν ἰδίαν πληροφορίαν.
Σκοπὸς τοῦ Εὐαγγελίου του ἦτο νὰ διδάξῃ τὴν ἀλήθειαν καὶ νὰ ὀδηγήσῃ εἰς τὴν πίστιν τοὺς ἀνθρώπους, διὰ νὰ ἐπιτύχουν ἔτσι τὴν σωτηρίαν των. 
<Ταῦτα γέγραπται - λεγει - ἵνα πιστεύσητε ὅτι Ἰησοῦς ἐστιν ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ ἵνα πιστεύοντες ζωὴν ἔχητε ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ> (Ἰωαν. κ' 31). 
Ἐπειδὴ δὲ ἔγραψε μετὰ τοὺς τρεῖς ἄλλους Εὐαγγελιστάς, συμπληρώνει αὐτοὺς καὶ παραθέτει πολλά, τὰ ὁποῖα ἐκεῖνοι εἶχαν παραλείψει. 
Φυσικὰ δὲν γράφει ὅλην τὴν ἱστορίαν καὶ τὰ ἔργα τοῦ Κυρίου, ἀλλὰ κάμνει ἐπιλογήν. 
Ὁ ἴδιος λέγει, ὅτι <ἔστι καὶ ἄλλα πολλὰ ὅσα ἐποίησεν ὁ Ἰησοῦς, ἅτινα ἐὰν γράφηται καθ' ἕν, οὐδὲ αὐτὸν οἶμαι τὸν κόσμον χωρῆσαι τὰ γραφόμενα βιβλία> (Ἰωαν. κα' 25 καὶ κ' 30). 
Ἀσχολεῖται περισσότερον μὲ τὴν δρᾶσιν τοῦ Κυρίου εἰς τὴν Ἰουδαίαν καὶ παραθέτει, πλείστας μεγάλας διδασκαλίας του, τὰς ὁποίας οἱ τρεῖς συνοπτικοὶ εἶχαν παραλείψει. 
Μὲ τὸν τρόπον δὲ αὐτὸν συμπληρώνει τὴν εἰκόνα τοῦ Κυρίου, ὡς τοῦ μοναδικοῦ διδασκάλου τῆς ἀληθείας, τοῦ μόνου Σωτῆρος τῶν ἀνθρώπων, τοῦ σαρκωθέντος Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ, ὁμοουσίου καὶ ἴσου κατὰ τὴν θεότητα μὲ τὸν Πατέρα καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα.
Ἔγραψε τὸ Εὐαγγέλιόν του εἰς τὴν Ἔφεσον μεταξὺ τῶν ἐτῶν 70-90 μ. Χ., κατὰ πᾶσαν δὲ πιθανότητα μεταξὺ 80-82. 
Ἐχρησιμοποίησε καὶ αὐτὸς τὴν ἑλληνικὴν γλῶσσαν καὶ μάλιστα εἰς τὸ καθαρόν της ὕφος. 
Τὸ Εὐαγγέλιόν του εἶναι θεολογικὸν καὶ ὑψηλόν, δι αὐτὸ δὲ καὶ ὁ ἱερὸς Εὐαγγελιστὴς ὠνομάσθη Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, ὁ κατ' ἐξοχὴν θεολόγος.