Αγία Γραφή : Σχόλιον Τού Προφήτου Ησαία

Σχόλιον Τοῦ Προφήτου Ἡσαΐα

ΣΑΪΑΣ ὁ προφήτης, ὁ μέγας καὶ πιστὸς ἐν ὁράσει αὐτοῦ.
Ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ ἀνεπόδισεν ὁ ἥλιος καὶ προσέθηκε ζωὴν βασιλεῖ.
Πνεύματι μεγάλῳ εἶδε τὰ ἔσχατα καὶ παρεκάλεσε τοὺς πενθοῦντας ἐν Σιών· ἕως τοῦ αἰῶνος ὑπέδειξε τὰ ἐσόμενα καὶ τὰ ἀπόκρυφα πρὶν ἢ παραγενέσθαι αὐτά>.
Μὲ αὐτὰς τὰς περιεκτικὰς καὶ παραστατικὰς φράσεις ὁ σοφὸς Σειράχ, προβάλλει εἰς ἁδρὰ χαρακτηριστικὰ τὸν μεγαλοφωνότατον προφήτην Ἡσαΐαν.
Θεόπνευστον, πολὺ ὀρθῶς, τὸν χαρακτηρίζει, προφήτην τῶν μελλόντων γενέσθαι, μάλιστα δὲ τῆς διὰ τοῦ Μεσσίου σωτηρίας, θαυματουργὸν μὲ τὴν δύναμιν τοῦ Θεοῦ, συμπαραστάτην καὶ σύμβουλον βασιλέων, κοινωνικὸν ἐργάτην, ὅπως ἰδίως ἀνεδείχθη διὰ τῆς <παρακλήσεως>, τῆς παρηγορίας, δηλαδή, ἐνθαρρύνσεως καὶ ἐνισχύσεως τῶν ἐξ αἰτίας δεινῶν τότε κινδύνων καὶ θλίψεων πενθούντων καὶ ἀποκαρδιωμένων Ἰουδαίων.
Ὁ Ἡσαΐας, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα σημαίνει <ὁ Θεὸς σώζει>, ἦτο υἱὸς τοῦ Ἀμώς, ὄχι βέβαια τοῦ προφήτου.
Ἐγεννήθη, κατὰ πᾶσαν πιθανότητα, εἰς τὴν Ἱερουσαλὴμ περὶ τὸ 765 π.Χ.
Κατὰ ἀρχαίαν ραββινικὴν παράδοσιν ὁ πατήρ του ἦτο ἀδελφὸς τοῦ βασιλέως τῶν Ἰουδαίων Ἀμασίου, ἡ δὲ θυγάτηρ του λέγεται ὅτι εἶχε ὑπανδρευθῆ τὸν βασιλέα Μανασσῆ.
Αἱ παραδόσεις αὐταί, θρῦλοι μᾶλλον καὶ ὄχι ἰστορικαὶ ἀλήθειαι, ὑποδηλώνουν πάντως τὴν ἀριστοκρατικὴν τοῦ Ἡσαΐου καταγωγήν.
Αὐτὴ ἐμμέσως μαρτυρεῖται καὶ ἀπὸ τὴν ἐπιμεμελημένην πλουσίαν μόρφωσίν του, ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὸ καθαρὸν καὶ ἐλκυστικόν, ἀπὸ τὸ ἀναντιρρήτως κλασσικὸν ὕφος τῶν προφητειῶν του.
Ὁ Ἡσαΐας ἦτο ἔγγαμος. Εἶχε δὲ ἀποκτήσει τέκνα, δύο τῶν ὁποίων ὀνομαστὶ ἀναφέρονται εἰς τὰς προφητείας του. Εἰς αὐτά, κατ' ἐντολὴν προφανῶς τοῦ Θεοῦ, εἶχον δοθῆ συμβολικὰ ὀνόματα.
Τοῦ μὲν πρώτου τὸ ὄνομα ἦτο Ἰασούβ <Σιεὰρ Ζασιούβ> καὶ σημαίνει, κατὰ τοὺς Ο', <τὸ ὑπόλοιπον θὰ ἐπιστρέψῃ, οἱ ἀπομείναντες, δηλαδή, ἐν αἰχμαλωσίᾳ Ἰουδαῖοι θὰ ἐπανέλθουν ἐλεύθεροι εἰς τὴν πατρίδα των· τοῦ δὲ ἑτέρου τὸ ὄνομα ἦτο Μαχὲρ σχαλὰλ χὰς βὰζ καὶ σημαίνει, κατὰ τοὺς Ο' <ταχέως σκύλευσον, ὀξέως προνόμευσον>, εἰς δήλωσιν τῆς ἐπικειμένης κατὰ τῆς ἁγίας γῆς ἐπιδρομῆς τῶν Ἀσσυρίων καὶ Βαβυλωνίων, οἱ ὁποῖοι θὰ ἐλεηλάτουν ἀγρίως τὴν χώραν καὶ φεύγοντες θὰ ἀπεκόμιζον πλούσια λάφυρα.
Ἡ ἐπίσημος παρὰ τοῦ Θεοῦ κλῆσις τοῦ Ἡσαΐου εἰς τὸ προφητικὸν ἀξίωμα ἔγινε περὶ τὸ 738, τελευταῖον ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Ὀζίου καὶ πρῶτον ἔτος τῆς βασιλείας Ἰωάθαμ.
Ὁ ἴδιος ἰστορεῖ εἰς μίαν συναρπαστικὴν περιγραφὴν τὴν κλῆσιν του.
Εὑρισκόμενος εἰς τὸ ἱερὸν <εἶδε τὸν Κύριον καθήμενον ἐπὶ θρόνου ὑψηλοῦ καὶ ἐπηρμένου>, ἐνῷ ὁ οἶκος, ὁ ναός, ἦτο πλημμυρισμένος ἀπὸ ὑπέρλαμπρον φῶς τῆς θείας δόξης.
Τὰ ἐξαπτέρυγα Σεραφεὶμ ἵσταντο πέριξ τοῦ θείου θρόνου προσφωνοῦντα καὶ ἀντιφωνοῦντα τὸ ἕνα τὸ ἄλλο, δοξολογοῦντα τὸν Θεὸν καὶ λέγοντα· <ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος Σαβαώθ, πλήρης πᾶσα ἡ γῆ τῆς δόξης αὐτοῦ>.
Πρὸ τοῦ μεγαλειώδους αὐτοῦ θείου δράματος κατελήφθη ὁ Ἡσαΐας ὑπὸ βαθυτάτης συγκινήσεως, ἀνελογίσθη τὴν ἀναξιότητά του ὡς ἀνθρώπου καὶ ἀνεφώνησεν, ὅτι <ἄνθρωπος ὢν καὶ ἀκάθαρτα χείλη ἔχων>, ἠξιώθη τῆς μεγίστης τιμῆς νὰ ἴδῃ <τὸν Βασιλέα, Κύριον, Σαβαώθ>.
Μετὰ τὴν ταπεινόφρονα αὐτὴν ὁμολογίαν του, ἓν τῶν Σεραφεὶμ ἔλαβε διὰ τῆς λαβίδος εἰς τὸ χέρι τοῦ ἀνημμένον ἄνθρακα ἀπὸ τὸ θυσιαστήριον, ἐπὶ τοῦ ὁποίου ἐκαίετο εὐῶδες θυμίαμα, ἤγγισε τὰ χείλη τοῦ Ἡσαΐου καὶ τοῦ εἶπε· <ἰδοὺ ἥψατο τοῦτο τῶν χειλέων σου καὶ ἀφελεῖ τὰς ἀνομίας σου καὶ τὰς ἁμαρτίας σου περικαθαριεῖ>.
Μετὰ δὲ τὴν διὰ τοῦ ἀνημμένου ἄνθρακος κάθαρσίν του πλήρης πίστεως, θείου φωτισμοῦ καὶ ἀκατανίκητου θάρρους, προθυμοποιεῖται ὁ Ἡσαΐας εἰς ἀνάληψιν τοῦ προφητικοῦ ἔργου.
Καὶ τότε ὁ Θεὸς τὸν ἀποστέλλει κήρυκα τῶν ἀληθειῶν του εἰς τὸν σκληροτράχηλον καὶ δύσπιστον Ἰσραηλιτικὸν λαόν <Ἡσ. στ' 1-10>.
Τὸ ἔργον τοῦ Ἡσαΐου ὡς προφήτου ἐπεξετάθη ἐπὶ τῆς βασιλείας τῶν Ἰωάθαμ, Ἄχαζ, Ἐζεκίου, ἴσως δὲ καὶ ἐπὶ Μανασσῆ, παρὰ τοῦ ὁποίου μάλιστα, καθ' ἃ λέγεται, κατεδικάσθη εἰς θάνατον καὶ ἐξετελέσθη διὰ ξύλινου πρίονος.
Πολὺ δύσκολοι διὰ τὸ ἰουδαϊκόν, καὶ πρὸ παντὸς διὰ τὸ ἰσραηλιτικόν, βασίλειον ἦσαν οἱ καιροί, κατὰ τοὺς ὁποίους ἔζησεν ὁ Ἡσαΐας. Τοῦτο δὲ δι' ἐσωτερικοὺς καὶ ἐξωτερικοὺς λόγους.
Οἱ Ἑβραῖοι τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ὅπως ἄλλωστε καὶ ἄλλων ἐποχῶν, εἶχον ἐκτραπῇ πρὸς μίαν ὑλόφρονα ζωήν, διὰ τὴν ἰκανοποίησιν τῆς ὁποίας δὲν ἐδίσταζον πρὸ οὐδεμιᾶς ἀδικίας καὶ παρανομίας. Ἦσαν οἱ λέγοντες <τὸ πονηρὸν καλὸν καὶ τὸ καλὸν πονηρόν, οἱ τιθέντες τὸ σκότος φῶς καὶ τὸ φῶς σκότος, οἱ τιθέντες τὸ πικρὸν γλυκὺ καὶ τὸ γλυκὺ πικρόν... Οἱ δικαιοῦντες τὸν ἀσεβῆ ἕνεκεν δώρων καὶ τὸ δίκαιον τοῦ δικαίου αἴροντες>. Οἱ θεωροῦντες ἑαυτοὺς σοφοὺς καὶ ἐχέφρονας, <οἱ συνετοὶ ἐν ἑαυτοῖς>, καὶ ὡς ἐκ τούτου μὴ δίδοντες σημασίαν εἰς τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ καὶ καταφρονοῦντες τὸν θεῖον νόμον <Ἡσ. ε' 8-23>.
Οἱ ἱερεῖς ἦσαν μέθυσοι, οἱ ψευδοπροφῆται ὠργίαζον, οἱ ἄρχοντες ἦσαν κλέπται, συνεργαζόμενοι μὲ κλέπτας καὶ διανεμόμενοι μὲ αὐτοὺς τὰ κλοπιμαῖα.
Οἱ ψευδευλαβεῖς, οἱ ὑποκριτικῶς νηστεύοντες καὶ θυσίας προσφέροντες, ἄδικοι ὅμως καὶ ἀνελεήμονες, εἶχον πληθυνθῆ.
Αἱ γυναῖκες τῆς Ἱερουσαλὴμ λαμπροστολισμέναι, προκλητικαὶ μὲ <τὰ περιπόρφυρα καὶ τὰ μεσοπόρφυρα>, μὲ <τὰ διαφανῆ Λακωνικά>, <παίζουσαι> καὶ <ἐν νεύμασιν ὀφθαλμῶν> περιπατοῦσαι, συνείργουν εἰς τὴν διαφθοράν <Ἡσ. γ' 16-24>.
Μία τέτοια κατάπτωσις ἦτο ἑπόμενον νὰ ὁδηγήσῃ εἰς ὀλιγοπιστίαν, εἰς ἀπιστίαν πρὸς τὸν ἀληθινὸν Θεὸν καὶ εἰς ἐκτροπὴν πρὸς τὴν εἰδωλολατρείαν. Εἶχον ἄλλωστε, πληθυνθῆ τότε <οἱ παρακαλοῦντες εἴδωλα ὑπὸ δένδρα δασέα, οἱ σφάζοντες τὰ τέκνα αὐτῶν ἐν ταῖς φάραγξιν ἀνὰ μέσον τῶν πετρῶν> θυσίαν πρὸς τὸν Βαὰλ καὶ τὸν Μολώχ. Βεβαίως ὑπῆρχε πάντοτε καὶ τὸ <λεῖμμα> τῶν εὐσεβῶν, ἀλλὰ αὐτοὶ ἦσαν μία μικρὰ μειονότης ἐν συγκρίσει πρὸς τὸ πλῆθος τῶν παρανομούντων.
Ἐξ αἰτίας τῆς κυριαρχούσης ἁμαρτωλότητος καὶ ἀσεβείας, πρὸς τιμωρίαν δέ, παιδαγωγίαν καὶ ἐπιστροφὴν τοῦ λαοῦ ἐν μετανοίᾳ καὶ ὑπακοῇ εἰς τὸν θεῖον νόμον, ἐπέτρεπεν ὁ Θεὸς συμφορὰς καὶ θλίψεις, ἰδίᾳ δὲ καταστρεπτικὰς ἐπιδρομὰς ξένων, γειτονικῶν καὶ μακρυνῶν, λαῶν.
Οὕτω μερικὰ ἔτη πρὸ τοῦ θανάτου τοῦ Ὀζίου καὶ ἐπὶ τῆς ἐποχῆς τοῦ Ἡσαΐου, συγκεκριμένως ἀπὸ τοῦ 745 ἕως τὸ 727, ἀπειλῇ καὶ διὰ τὰ δυο ἑβραϊκὰ βασίλεια ὑπῆρξεν ὁ μεγαλομανὴς βασιλεὺς τῶν Ἀσσυρίων Τιγλάθ - Πιλεσάρ.
Αὐτὸς ὑπέταξε τοὺς Βαδυλωνίους καὶ τὰ περὶ τὴν Νινευῒ κράτη. Ἀφορμὴν δὲ ἐπεζήτει νὰ ἐπεκτείνῃ καὶ πρὸς ἄλλας περιοχὰς τὴν κυριαρχίαν. Ὁ βασιλεὺς τότε τῆς Ἰουδαίας Ἄχαζ, υἱὸς τοῦ Ἰωάθαμ, κινδυνεύων νὰ ἴδῃ καταλυόμενον τὸ βασίλειόν του ἀπὸ τοὺς ἤδη ἐπιδραμόντας εἰς αὐτὸ Σύρους, Ἐφραιμίτας, Φιλισταίους καὶ Ἰδουμαίους, ἐζήτησε, παρὰ τὴν σύστασιν τοῦ Ἡσαΐου, τὴν βοήθειαν τῶν Ἀσσυρίων.
Ὁ Τιγλάθ - Πιλεσὰρ ἐπελήφθη τῆς εὐκαιρίας, κατῆλθε μὲ ἰσχυρὰν δύναμιν, ἐξουδετέρωσε τοὺς ἐχθρούς, ἀλλὰ μετέβαλε τὸ ἰουδαϊκὸν βασίλειον εἰς ἰδικόν του προτεκτορᾶτον. Αὐτὴ ὅμως ἡ ἐξάρτησις τῶν Ἰουδαίων ἀπὸ τοὺς Ἀσσυρίους καὶ ἡ στενὴ ἐπικοινωνία ὠδήγησεν αὐτούς, ὅπως εἶχε προαναγγείλει ὁ Ἡσαΐας, εἰς εἰδωλολατρείαν.
Βραδύτερον δὲ ὁ Σαλμανάσαρ Δ' ἐπολιόρκησε περὶ τὸ 724 τὴν Σαμάρειαν, τὴν ὁποίαν καὶ κατέλαβε τὸ 722 ὁ διάδοχός του Σαργών.
Αὐτὸς κατέλυσεν ὁριστικῶς πλέον τὸ βασίλειον τοῦ Ἰσραὴλ καὶ ἐκράτει φόρου ὑποτελεῖς τοὺς Ἰουδαίους.
Ἐπειδὴ ὁ εὐσεβὴς βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων Ἐζεκίας ἠρνήθη τὴν καταβολὴν τοῦ φόρου ὑποτελείας εἰς τοὺς Ἀσσυρίους, ἐκεῖνοι ὀλίγον μετὰ τὸ 703 κατῆλθον ὑπὸ τὸν ἀλαζόνα βασιλέα τῶν Σενναχηρεὶμ εἰς τὴν Παλαιστίνην, κατέλαβον τὴν Λαχεὶς καὶ Λοβνὰ καὶ ἐστράφησαν εἰς στενὴν πολιορκίαν τῆς Ἱερουσαλὴμ ὑπὸ τὸν στρατηγὸν Ραψάκην.
Κρισιμωτάτη εἶχε καταστῇ ἡ θέσις τῆς πόλεως. Ὁ στρατηγὸς Ραψάκης, ἀλαζονικώτερος τοῦ βασιλέως του, ἐπρότεινε τοὺς πλέον ἐξευτελιστικοὺς ὅρους διὰ τὴν ἄμεσον παράδοσιν τῆς πόλεως καὶ τῶν κατοίκων της.
Τότε ὁ εὐσεβὴς Ἐζεκίας ἐζήτησε τὴν συμπαράστασιν τοῦ Ἡσαΐου, τὸν ὁποῖον θερμῶς παρεκάλεσε νὰ ἱκετεύσῃ τὸν Κύριον διὰ τὴν σωτηρίαν.
Ὁ Ἡσαΐας ἐδεήθη πρὸς τὸν Κύριον καὶ κατὰ τὴν νύκτα ἐκείνην ὀλοθρευτὴς ἄγγελος ἐσκόρπισε τὸν θάνατον εἰς τὰ στρατεύματα τοῦ Σενναχηρείμ. Ἐπέφερε φοβερὰν πανωλεθρίαν, θανατωθέντων εἰς διάστημα ὀλίγων ὡρῶν ἑκατὸν ὀγδοήκοντα πέντε χιλιάδων στρατιωτῶν.
Μὲ συναρπαστικὴν ζωηρότητα περιγράφονται ὑπὸ τοῦ Ἡσαΐου τὰ συγκλονιστικὰ αὐτὰ γεγονότα εἰς τὰ κεφάλαια λστ' καὶ λζ'.
Οὕτω τὸ ἔργον τοῦ Ἡσαΐου, καθ' ὅλον τὸ διάστημα τῆς δράσεώς του ὡς προφήτου, ἦτο νὰ ἐλέγχῃ τὴν κυριαρχοῦσαν ἁμαρτωλότητα καὶ ἀσέβειαν, νὰ καταδικάζῃ αὐστηρότατα τὴν ἀποστασίαν καὶ εἰδωλολοτρείαν, νὰ προλέγῃ θλίψεις κατὰ τοῦ ἀποστάτου λαοῦ καὶ νὰ καλῇ εἰς συναίσθησιν, μετάνοιαν καὶ ἐπιστροφὴν πρὸς τὸν Θεὸν Ἰσραηλίτας καὶ Ἰουδαίους, ἐὰν ἤθελον νὰ ἀποφύγουν τὰς συμφορὰς καὶ νὰ ζήσουν ἐν εἰρήνῃ εἰς τὴν γῆν τῶν πατέρων των.
Εἰς περίοδον δὲ προφανῶν πλέον κινδύνων, ἐπιδρομῆς ἐχθρῶν καὶ δουλείας τοῦ λαοῦ, ἐκήρυττεν ἐντονώτερον τὴν μετάνοιαν, παρηγόρει τὸν θλιμμένον λαόν, ἐνεθάρρυνε τοὺς ἀποκαρδιωμένους, ἀνεθέρμαινε τὴν πίστιν καὶ ὑπακοὴν πρὸς τὸν Θεόν, ἔδιδε γλυκείας ἐλπίδας ἐθνικῆς καὶ πνευματικῆς ἀπολυτρώσεως.
<Ἰσχύσατε χεῖρες ἀνειμέναι καὶ γόνατα παραλελυμένα. Παρακαλέσατε οἱ ὀλιγόψυχοι τῇ διανοίᾳ.
Ἰσχύσατε, μὴ φοβεῖσθε>, ἔλεγε καὶ ἐπανελάμβανεν.
Ὁ Θεὸς θὰ δώσῃ τὴν σωτηρίαν, τὴν εἰρήνην, τὴν χαρὰν τῆς λυτρώσεως.
<Αὐτὸς ἥξει καὶ σώσει ἡμᾶς.
Τότε ἀνοιχθήσονται ὀφθαλμοὶ τυφλῶν καὶ ὦτα κωφῶν ἀκούσονται.
Τότε ἁλεῖται ὡς ἔλαφος ὁ χωλός, τρανὴ δὲ ἔσται γλῶσσα μογιλάλων, ὅτι ἐρράγη ἐν τῇ ἐρήμῳ ὕδωρ καὶ φάραγξ ἐν γῆ διψώσῃ...
Οὐκ ἔσται ἐκεῖ λέων, οὐδὲ τῶν πονηρῶν θηρίων οὐ μὴ ἀναβῇ ἐπ' αὐτήν> <κεφ. λε'>.
Κατ' ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ ἀπευθύνεται πρὸς τοὺς ἱερεῖς νὰ παρηγορήσουν καὶ ἐνθαρρύνουν τὸν λαόν.
<Παρακαλεῖτε, παρακαλεῖτε τὸν λαόν μου, λέγει ὁ Θεός.
Ἱερεῖς λαλήσατε εἰς τὴν καρδίαν Ἱερουσαλήμ, παρακαλέσατε αὐτήν... Ἰδοὺ Κύριος, Κύριος μετὰ ἰσχύος ἔρχεται... ὡς ποιμὴν ποιμανεῖ τὸ ποίμνιον αὐτοῦ> <μ'1-2>.
Ἀλλ' ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον ὑπὲρ τοὺς ἄλλους προφήτας ἐντονώτερον χαρακτηρίζει τὸν Ἡσαΐαν, εἶναι κυρίως αἱ πολυάριθμοι καὶ καθαρώταται χριστολογικαὶ προφητεῖαι του.
Διηνθισμένον πλουσιώτατα εἶναι τὸ βιβλίον του ἀπὸ αὐτάς.
Ἐὰν τὰς κατατάξῃ κανεὶς κατὰ λογικὴν σειράν, θὰ ἀποτελέσῃ μίαν ἁδρομερῆ μέν, ἀλλὰ παραστατικήν, ἱστορίαν του Μεσσίου, θὰ συνθέσῃ ἕνα Εὐαγγέλιον πρὸ τῆς ἐνσάρκου οἰκονομίας.
Πράγματι ὁ προφήτης Ἡσαΐας ὁμιλεῖ μὲ καταπληκτικὴν καθαρότητα διὰ τὰ σωτηριολογικὰ γεγονότα, τὰ ὁποῖα ἔμελλον νὰ πραγματοποιηθοῦν αἰῶνας καὶ αἰῶνας ἔπειτα ἀπὸ αὐτόν.
Φωτιζόμενος ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον προανήγγειλε τὴν ἐκ Παρθένου γέννησιν τοῦ Λυτρωτοῦ, ὅπως καὶ τὸ ὄνομα <Ἐμμανουήλ>, τὸ ὁποῖον εἰς διακήρυξιν τῆς θεότητος τοῦ παιδίου ἔπρεπε νὰ δοθῇ εἰς αὐτό, καὶ τὸ ὁποῖον σημαίνει <ὁ Θεὸς μεθ' ἡμῶν> διότι τὸ παιδίον δὲν θὰ ἦτο ἁπλοῦς ἄνθρωπος, ἀλλὰ <Θεὸς ἰσχυρός, ἐξουσιαστής, ἄρχων εἰρήνης..., οὗ ἡ ἀρχὴ ἐγενήθη ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ>, καὶ τοῦ ὁποίου ἡ βασιλεία θὰ ἐπεξετείνετο <ἀπὸ τοῦ νῦν καὶ εἰς τὸν αἰῶνα>.
Τὸ παιδίον θὰ εἶχε τὴν ἀπόλυτον ἀναμαρτησίαν, διότι <πρὶν ἢ γνῶναι τὸ παιδίον ἀγαθὸν ἢ κακόν, ἀπειθεῖ πονηρίᾳ τοῦ ἐκλέξασθαι τὸ ἀγαθόν>.
Εἰς αὐτὸ θὰ ὑπάρχῃ ἀπ' ἀρχῆς καὶ πάντοτε <Πνεῦμα Θεοῦ, Πνεῦμα σοφίας καὶ συνέσεως, Πνεῦμα βουλῆς καὶ ἰσχύος, Πνεῦμα γνώσεως καὶ εὐσεβείας>. Θὰ εἶναι <Χριστὸς Κυρίου>, διότι τὸ <Πνεῦμα Κυρίου> θὰ ἔχῃ χρίσει αὐτὸν προφήτην, ἀρχιερέα καὶ βασιλέα.
Τὸ ἔργον του θὰ εἶναι <εὐαγγελίσασθαι πτωχοῖς, ἰάσασθαι τοὺς συντετριμμένους τὴν καρδίαν, κηρύξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν καὶ τυφλοῖς ἀνάβλεψιν, καλέσαι ἐνιαυτὸν Κυρίου δεκτόν>.
Οἱ πονηροὶ θὰ ἐξεγερθοῦν ἐναντίον αὐτοῦ, δὲν θὰ ἀνεχθοῦν τὴν ἄσπιλον αὐτοῦ ἁγιότητα καὶ τὴν ἀπαστράπτουσαν ἀρετήν του, διότι αὐτὸς <ἀνομίαν οὐκ ἐποίησεν οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ>.
Αὐτὸς θὰ προσφέρῃ ἑαυτὸν θυσίαν ἀπείρου ἀξίας εἰς λύτρωσιν ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν.
Τὸν βλέπει ὁ προφήτης Ἡσαΐας ἐπωμιζόμενον καὶ ἀναλαμβάνοντα <τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν>, <ὀδυνώμενον περὶ ἡμῶν>, τραυματισμένον καὶ πληγωμένον <διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν>, μὴ ἔχοντα εἶδος, οὔτε κάλλος, οὔτε δόξαν, κακούμενον καὶ βασανιζόμενον καὶ ἐν τέλει, ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἀγόμενον πρὸς σωτηρίαν μας εἰς μαρτυρικὸν θάνατον.
Αὐτὸς ὅμως ὁ πολυώδυνος θάνατος θὰ ἦτο ἡ ἐξιλαστήριος θυσία διὰ τὰς ἀνομίας τοῦ λαοῦ.
Τὸ λυτρωτικόν του ἔργον θὰ ἀπετέλει σταθμὸν εἰς τὴν ἱστορίαν του ἀνθρωπίνου γένους.
Νέα περίοδος, περίοδος χάριτος, λυτρώσεως, σωτηρίας καὶ εἰρήνης θὰ ὑπάρξῃ.
Ἡ Νέα Ἱερουσαλήμ, ἡ ἕως τότε ἄνευ τέκνων, ἄγνωστος καὶ ἀφανὴς Ἐκκλησία, θὰ ἀπέκτα ἀπειράριθμα τέκνα.
Ἡ δόξα καὶ τὸ φῶς τοῦ Κυρίου θὰ ἀνέτελλον καὶ θὰ ἕμενον ἐπ' αὐτήν. Βασιλεῖς θὰ ἐπορεύοντο ἐν τῷ φωτὶ αὐτῆς καὶ ἔθνη ἐν τῇ λαμπρότητί της. Λοιπόν, ὦ Νέα Ἱερουσαλήμ, προσφωνεῖ ὁ προφήτης, <ἆρον κύκλῳ τοὺς ὀφθαλμούς σου καὶ ἰδὲ συνηγμένα τὰ τέκνα σου· ἰδοὺ ἥκασι πάντες οἱ υἱοί σου μακρόθεν... καὶ τὸ σωτήρων τοῦ Κυρίου εὐαγγελιοῦνται...>.
Καὶ ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ εὐφραινομένη θὰ διαλαλῇ τὰς ἀνεκτιμήτους πολυαρίθμους δωρεάς, εὐγνωμόνως ὑμνολογοῦσα <ἀγαλλιάσθω ἡ ψυχή μου ἐπὶ τῷ Κυρίῳ· ἐνέδυσε γὰρ μὲ ἱμάτιον σωτηρίου καὶ χιτῶνα εὐφροσύνης, ὡς νυμφίῳ περιέθηκέ μοι μήτραν καὶ ὡς νύμφην κατεκόσμησέ με κόσμῳ>!
Καὶ ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ θὰ οἰκοδομῆται, συνεχῶς αὐξανομένη καὶ μεγαλυνομένη, ἀκατάβλητος ἀπὸ τὰς ἐπιθέσεις τῶν ἐχθρῶν της, ἀκλόνητος εἰς τὴν βίαν τῶν ἀνέμων καὶ τὴν ὁρμὴν τῶν κυμάτων τῆς ἀνθρωπίνης καὶ διαβολικῆς κακίας, διότι ἔχει ὡς θεμέλιόν της <λίθον πολυτελῆ, ἐκλεκτόν, ἀκρογωνιαῖον, ἔντιμον>, τὸν Χριστόν, <καὶ ὁ πιστεύων ἐπ' αὐτῷ οὐ μὴ καταισχυνθῇ>.
Ἀγάπη καὶ εἰρήνη θὰ ἐπικρατήσῃ δι' αὐτοῦ μεταξὺ ἐκείνων, ποὺ θὰ τὸν δεχθοῦν.
Ἐὰν δὲ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τὸν δεχθοῦν ὡς Σωτῆρα, τότε <συγκόψουσι τὰς μαχαίρας αὐτῶν εἰς ἄροτρα καὶ τὰς ζιβύνας αὐτῶν εἰς δρέπανα, καὶ οὐ λήψεται ἔθνος ἐπὶ ἔθνος μάχαιραν καὶ οὐ μὴ μάθωσιν ἔτι πολεμεῖν>.
Διότι βασιλεὺς καὶ κυβερνήτης των θὰ εἶναι <ὁ ἄρχων τῆς εἰρήνης> καὶ ἡ εἰρήνη αἰωνία θὰ ἀπλώνεται <ὑπὲρ τὰς κεφαλὰς αὐτῶν, αἴνεσις καὶ ἀγαλλίαμα καὶ εὐφροσύνη καταλήψεται αὐτούς> <Ησ. ζ'4, 15, 16 ια'9, θ'6, 7, ια 2-4, ξα'16, 10, 11, νγ'1-12, νε' 4, ξ'1-13, μθ'7-20, κη'16, β'4, ια' 610 κ.ἀ.>.
Ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος μὲ ἀντικειμενικότητα καὶ προσοχὴν θὰ μελετήσῃ τὰς μεσσιανικὰς προφητείας τοῦ Ἡσαΐου, θὰ νομίσῃ ὅτι ἔχει ἀπέναντί του, ὄχι προφήτην ἐν σκιᾷ καὶ αἰνίγματι προαναγγέλλοντα τὰ μέλλοντα, ἀλλὰ ἰστορικόν, ὁ ὁποῖος εἶδε καὶ ἔζησε τὰ γεγονότα καὶ τὰ ὁποῖα ὡς αὐτόπτης μάρτυς παραθέτει.
Δικαίως δὲ ἀπεκλήθη ὑπὸ ἐκκλησιαστικῶν Πατέρων καὶ συγγραφέων εὐαγγελιστὴς καὶ μεγαλοφωνότατος προφήτης, τοῦ ὁποίου αἱ προφητεῖαι ἀρχίζουν ἀπὸ τὰς ἐπὶ θύραις τότε τύχας τοῦ ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ, κορυφοῦνται εἰς τὸ πρόσωπον καὶ τὸ ἔργον τοῦ Μεσσίου, ἐκτείνονται εἰς τὴν θεμελίωσιν καὶ ἀνάπτυξιν τῆς Ἐκκλησίας καὶ διαπερῶσαι τὴν ἐπίγειον ἱστορίαν τοῦ ἀνθρωπίνου γένους εἰσχωροῦν εἰς τὴν αἰωνιότητα.
Τὸ ὕφος τοῦ βιβλίου, ἡ καλλιέπεια καὶ ἡ σαφήνεια, αἱ ζωηραὶ περιγραφαὶ καὶ διηγήσεις, αἱ φωτειναὶ εἰκόνες καὶ ἀλληγορίαι, αἱ κτυπηταὶ ἀντιθέσεις καὶ παρομοιώσεις, ἡ λεπτότης καὶ ἡ εὐστροφία, ἡ καμψότης καὶ ἡ καθαρότης τῆς φράσεως, ὁ ἁδρὸς πεζὸς καὶ ὁ γλυκὺς ποιητικὸς λόγος, προσδίδουν εἰς αὐτὸ ἐξαίρετον λογοτεχνικὴν ἀξίαν καὶ δικαίως τὸ κατατάσσουν μεταξὺ τῶν ἀρίστων φιλολογικῶν ἔργων, ὄχι μόνον τῆς ἑβραϊκῆς γραμματείας, ἀλλὰ καὶ τῆς παγκοσμίου.
Μερικοὶ κατατάσσουν τὸν Ἡσαΐαν, διὰ τὴν γλαφυρότητα καὶ ἐλκυστικότητα τοῦ ὕφους, μεταξὺ τῶν μεγάλων ρητόρων τῆς ἀνθρωπότητας.
Ἐὰν δὲ ὡς πρὸς τὰς θεολογικὰς ἐννοίας ἐρευνήσωμεν τὸ βιβλίον, θὰ ἴδωμεν ὅτι εἶναι, ἂν ὄχι πρῶτον, πάντως μεταξὺ τῶν ὀλίγων πρώτων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἐξαίρεται εἰς αὐτὸ ἡ ἄπειρος τελειότης τοῦ παμβασιλέως Θεοῦ, ἡ αἰωνιότης, ἡ παντοδυναμία καὶ πανταχοῦ παρουσία του, ἡ παγγνωσία καὶ πανσοφία, ἡ δικαιοσύνη, ἡ ἀγάπη, ἡ ἁγιότης του.
Τονίζεται ἡ προστατευτικὴ διὰ τὸν ἄνθρωπον καὶ τὸν κόσμον πρόνοιά του, ἡ παιδαγωγικὴ καὶ πρὸς τὸ ἀγαθὸν κατευθύνουσα ἐπέμβασίς του.
Πρὸ παντὸς δὲ τονίζεται ἡ διὰ τοῦ Χριστοῦ σωτηρία καὶ ἡ μετὰ πίστεως ἀποδοχή της, ὥστε τὸ ἔργον τοῦ Ἡσαΐου νὰ εἶναι τὸ κατ' ἐξοχὴν χριστολογικὸν καὶ σωτηριολογικὸν βιβλίον τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.
Τὸ βιβλίον αὐτό, παρὰ τὰ ἐπὶ μέρους πολλὰ θέματά του, ἢ μᾶλλον διὰ μέσου ὅλων τῶν ἐπὶ μέρους θεμάτων του, παρουσιάζει μίαν θαυμαστὴν ἑνότητα, μίαν ἁρμονικὴν δομήν, γεγονὸς τὸ ὁποῖον ἐν συναρτήσει μάλιστα πρὸς τὴν ταυτότητα τοῦ ὕφους, μαρτυρεῖ τρανῶς, εἰς πεῖσμα τῶν διαφόρων ἀρνητῶν, ὅτι ἕνας εἶναι ὁ ἀπ' ἀρχῆς μέχρι τέλους συγγραφεὺς αὐτοῦ, ὁ Ἡσαΐας.
Ἕνα δεῖγμα τῆς μεγάλης ἀξίας τοῦ βιβλίου εἶναι καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι πολυάριθμα χωρία αὐτοῦ, περὶ τὰ ἑκατόν, παρατίθενται εἰς τὰ βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης, εἴτε ἐκ τῶν Ο' παραληφθέντα εἴτε κατ' εὐθεῖαν ἐκ τοῦ ἑβραϊκοῦ κειμένου μεταφρασθέντα.