Σχόλιον Τοῦ Κατὰ Λουκᾶν Ἁγίου Ευαγγελίου
ρίτον Εὐαγγέλιον εἰς τὴν σειρὰν τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι τὸ κατὰ Λουκᾶν.
Τὸ ὄνομα τοῦ Εὐαγγελιστοῦ ὡς συγγραφέως τοῦ Εὐαγγελίου, ὅπως ἄλλωστε καὶ τὰ ὀνόματα τῶν ἄλλων ἱερῶν Εὐαγγελιστῶν, δὲν γράφεται πουθενά. 
Εἰς τὸν πρόλογον ὅμως βλέπομεν ὅτι ὁ ἱερὸς Εὐαγγελιστὴς ἔγραψε καὶ ἔστειλε τὸ Εὐαγγέλιόν του εἰς τὸν <κράτιστον Θεόφιλον>, εἰς κάποιο δηλαδὴ πολὺ ἐπίσημον πρόσωπον τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. 
Ἀλλὰ εἰς τὸν ἴδιον Θεόφιλον εἶναι ἀφιερωμέναι καὶ αἱ <Πράξεις τῶν Ἀποστόλων>, εἰς τὸν πρόλογον τῶν ὁποίων ὁ συγγραφεὺς βεβαιώνει, ὅτι αὐτὸς ἔγραψε καὶ τὸ Εὐαγγέλιον. 
Ποῖος ὅμως εἶναι ὁ συγγραφεὺς τῶν Πράξεων, τὴν ἀπάντησιν τὴν εὑρίσκομεν εἰς αὐτὰς ταύτας τὰς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων. 
Διότι ἐκεῖ ὁ συγγραφεὺς ὁμιλεῖ περὶ τοῦ ἑαυτοῦ του ὡς συνοδοῦ τοῦ ἀποστόλου Παύλου· λέγει ἐπὶ παραδείγματι ὅτι ἀπὸ τὴν Τρωάδα <ἐπλεύσαμεν κατ' εὐθεῖαν εἰς τὴν Σαμοθράκην, τὴν δὲ ἑπομένην εἰς τὴν Νεάπολιν>. 
Καὶ ἀλλοῦ· <ἡμεῖς ἐξεκινήσαμεν μὲ πλοῖον ἀπὸ τοὺς Φιλίππους καὶ τὴν Νεάπολιν καὶ μετὰ πέντε ἡμέρας ἤλθομεν εἰς τὴν Τρωάδα... ἐπλεύσαμεν εἰς τὴν Ἄσσον... ἤλθαμεν εἰς Μυτιλήνην> κ.λ.π. 
Ὁ ἴδιος πάλιν, ποὺ γράφει αὐτά, εἶχε συνοδεύσει τὸν ἀπόστολον Παῦλον εἰς τὴν Ἱερουσαλὴμ καὶ εἰς τὴν Καισάρειαν. 
Καὶ ἀπὸ τὴν Καισάρειαν μαζῆ μὲ τὸν Παῦλον καὶ ἕνα ἄλλον Μακεδόνα, τὸν Ἀρίσταρχον, ἔπλευσε πρὸς τὴν Ρώμην (Πράξ. 11 κ. ἐφ., κ' 6 κ. ἐφ., κζ καὶ κη'. Κολασ. δ' 14, Φιλήμ. 24 κ. ἀ.)
Ἀπὸ αὐτὰ καὶ ἀπὸ πολλὰς ἄλλας μαρτυρίας τῆς Καινῆς Διαθήκης φαίνεται, ὅτι συγγραφεὺς τῶν Πράξεων καὶ τοῦ τρίτου Εὐαγγελίου εἶναι ὁ ἱερὸς Λουκᾶς, ποὺ ὑπῆρξε πράγματι συνοδὸς τοῦ Παύλου. 
Ἀλλὰ καὶ ἀρχαιότατοι ἐκκλησιαστικοὶ συγγραφεῖς, ὅπως καὶ ὁμόφωνος ἡ παράδοσις τῆς Ἐκκλησίας, βεβαιώνουν ὅτι ὁ ἱερὸς Λουκᾶς εἶναι ὁ συγγραφεὺς τοῦ Εὐαγγελίου. 
Εἰς δὲ τὸν πρόλογον ἑνὸς ἀρχαίου Εὐαγγελίου γράφεται ἡ πληροφορία· <ἔστιν ὁ ἅγιος Λουκᾶς Ἀντιοχεύς, Σῦρος τῷ γένει, ἰατρὸς τὴν τέχνην, μαθητὴς Ἀποστόλων γενόμενος καὶ ὕστερον Παύλῳ παρακολουθήσας μέχρι τοῦ μαρτυρίου αὐτοῦ... 
Οὗτος προτραπεὶς ὑπὸ Πνεύματος Ἁγίου ἐν τοῖς περὶ τὴν Ἀχαΐαν τὸ πᾶν τοῦτο συνεγράψατο Εὐαγγέλιον>.
Ὁ Λουκᾶς κατήγετο ἀπὸ τὴν Ἀντιόχειαν. 
Ἦτο ἰατρός (Κολ. δ' 14), πρᾶγμα τὸ ὁποῖον μαρτυρεῖται καὶ ἀπὸ πλῆθος ἰατρικῶν ὅρων, τοὺς ὁποίους μὲ ἀκρίβειαν χρησιμοποιεῖ εἰς τὸ Εὐαγγέλιον καὶ τὰς Πράξεις. 
Φαίνεται δὲ ὅτι εἶχε καὶ ἀξιόλογον φιλοσοφικὴν καὶ φιλολογικὴν μόρφωσιν, ὅπως ὑποδηλώνεται ἀπὸ τὸ ὡραῖον λογοτεχνικὸν ὕφος τῶν δύο θεοπνεύστων βιβλίων του. 
Αὐτὸς ἠκολούθησε τὸν Παῦλον κατὰ τὸ μεγαλύτερον μέρος τῆς δευτέρας καὶ τρίτης ἀποστολικῆς περιοδείας. 
Τὸν συνώδευσεν εἰς τὴν Ρώμην, ὅπου ἐπὶ δύο ἔτη ὁ Παῦλος εἶχε μείνει φυλακισμένος. 
Ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν δευτέραν, πολὺ σκληροτέραν φυλάκισιν, ὅτε ὅλοι εἶχαν ἐγκαταλείψει τὸν Ἀπόστολον, ὁ Λουκᾶς μόνος εὑρίσκετο μαζῆ του (Β' Τιμοθ. δ' 11). 
Πιθανώτατα δὲ θα εἶχε ἐπικοινωνήσει μὲ τοὺς γονεῖς ἢ συγγενεῖς τοῦ Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ, μάλιστα δὲ μὲ τὴν Θεοτόκον, ὅπως συμπεραίνεται ἀπὸ τὸ ὅτι τόσας καὶ τόσον πολυτίμους πληροφορίας μᾶς παρέχει περὶ τοῦ Ζαχαρίου καὶ τῆς Ἐλισάβετ, περὶ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου καὶ περὶ ἄλλων γεγονότων, τὰ ὁποῖα ἀναφέρονται εἰς τὴν γέννησιν καὶ τὴν παιδικὴν ἡλικίαν τοῦ Κυρίου. 
Ἀπὸ ἀρχαιοτάτας μαρτυρίας πληροφορούμεθα ὅτι ὁ ἱερὸς Λουκᾶς ἐκήρυξε κατόπιν τὸ Εὐαγγέλιον εἰς τὴν Γαλλίαν, τὴν Δαλματίαν, τὴν Ἰταλίαν, τὴν Μακεδονίαν, εἰς τὴν κυρίως Ἑλλάδα καὶ εἰς ἄλλα μέρη. 
Ἐξεδήμησε πρὸς Κύριον εἰς ἡλικίαν ἄνω τῶν ὀγδοήκοντα ἐτῶν, κατ' ἄλλους μὲν εἰς κάποιαν ἑπτάπυλον πόλιν τῆς Θηβαΐδος κατ' ἄλλους δὲ εἰς τὴν Ἑλλάδα καὶ μάλιστα εἰς Θήβας.
Πότε ἀκριβῶς ἔγραψε τὸ Εὐαγγέλιόν του δὲν γνωρίζομεν. 
Εἶναι ὅμως γεγονὸς ὅτι τὸ ἔγραψε πρὸ τῶν Πράξεων. 
Ἐπειδὴ δὲ εἰς τὰς Πράξεις του δὲν ἀναφέρει τίποτε διὰ τὸν μαρτυρικὸν θάνατον τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ποὺ συνέβη κατὰ τὰ 63 ἡ τὸ 66 μ. Χ., συμπεραίνεται ὅτι αἱ Πράξεις ἐγράφησαν πρὸ τῆς χρονολογίας αὐτῆς. 
Ἄρα δέ, τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον ἐγράφη πρὸ τῆς χρονολογίας αὐτῆς, ἴσως μεταξὺ 55 καὶ 60. 
Ὁ τόπος ἐπίσης, ὅπου συνεγράφη ἀμφισβητεῖται. 
Αἱ περισσότεραι ὅμως καὶ ἐγκυρότεραι μαρτυρίαι βεβαιώνουν ὅτι ἐγράφη εἰς τὴν Ἑλλάδα καὶ μάλιστα εἰς τὰς Θήβας. 
Ὁ σκοπὸς δὲ διὰ τὸν ὁποῖον τὸ ἔγραψε ἦτο νὰ φωτισθῇ καὶ νὰ πληροφορηθῇ σαφέστερα καὶ καθαρώτερα ὁ Θεόφιλος τὴν χριστιανικὴς διδασκαλίαν. 
Κατ' ἐπέκτασιν δὲ νὰ διδαχθοῦν τὰς ἀληθείας τῆς νέας θρησκείας ὅλοι οἱ Χριστιανοί, μάλιστα δὲ οἱ ἐξ ἐθνῶν Χριστιανοί.
Γενικῶς τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ ἱεροῦ Λουκᾶ εἶναι πλουσιώτερον εἰς πληροφορίας περὶ τῆς ζωῆς, τῆς διδασκαλίας καὶ τοῦ ἔργου τοῦ Σωτῆρος, λογοτεχνικώτερον καὶ ἐπιμελημένον εἰς τὴν διατύπωσιν, μὲ ἔντονον ἑλληνικὸν χρῶμα εἰς ὅλον τὸ ὕφος του.