Αγία Γραφή : Σχόλιον Τών Προφητών

Σχόλια Τῶν Προφητῶν

Ι ΠΡΟΦΗΤΑΙ ὑπῆρξαν ἀπὸ τὰ πλέον σημαντικὰ πρόσωπα εἰς τὴν ἱστορίαν τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ ἔθνους καὶ ἤσκησαν μεγάλην ἐπίδρασιν ἐπὶ τῆς ἠθικοθρησκευτικῆς, κοινωνικῆς, πολιτικῆς καὶ ἐθνικῆς ζωῆς τοῦ λαοῦ καὶ τῶν ἀρχόντων, ἰδιαίτατα ὅταν ὁ λαὸς τοῦ Ἰσραήλ, παρὰ τὴν ἑκάστοτε ἁμαρτωλότητά του, ἐδείκνυε διάθεσιν νὰ δεχθῇ καὶ πειθαρχήσῃ εἰς τὴν διδασκαλίαν των.
Συνήθως, ὅταν ἀκούωμεν νὰ γίνεται λόγος περὶ προφητῶν, ὁ νοῦς μας στρέφεται πρὸς τοὺς γνωστοὺς ἀπὸ τὰ γραπτὰ ἔργα των δεκαὲξ προφήτας. Ἐν τούτοις ὑπῆρξαν καὶ πολυάριθμοι ἄλλοι προφῆται, οἱ ὁποῖοι δὲν ἔγραψαν τὰς διδασκαλίας των.
Ἠμπορεῖ νὰ εἴπῃ κανεὶς ὅτι εἰς τὴν διὰ μέσου τῶν αἰώνων ἱστορίαν τοῦ Ἰσραὴλ δὲν ἔλειψαν οἱ προφῆται.
Προφήτης ὑπῆρξεν ὁ Ἀβραάμ, ὁ Ἰακώβ, ὁ Μωϋσῆς, ἡ ἀδελφή του Μαριάμ, ἡ Δεβόρρα, ὁ Σαμουήλ, ὁ Νάθαν, ὁ Γάδ, ὁ Ἀχιά, ὁ Σαμαίας, ὁ Ἠλίας, ὁ Ἐλισσαῖος, καὶ πολλοὶ ἄλλοι, μέχρι τοῦ τελευταίου ἀπὸ ἀπόψεως χρόνου ἐμφανίσεώς του, μεγίστου δὲ ἀπὸ ἀπόψεως ἀξίας Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου.
Τρία κυρίως ὀνόματα ἐχρησιμοποίουν οἱ Ἰσραηλῖται, διὰ νὰ χαρακτηρίσουν τὸν προφήτην.
Τὸν ὠνόμαζον ροέχ, δηλαδὴ βλέποντα τὰ μέλλοντα ἢ βλέποντα γεγονότα, τὰ ὁποῖα κάπου ἀλλοῦ εἶχαν πραγματοποιηθῆ ἢ ἐπραγματοποιοῦντο.
Οὕτως ὁ Σαμουὴλ ἐκαλεῖτο ὁ <βλέπων> <Α' Βασ. θ' 11, 18 πρβλ. καὶ Ἡσ. λ' 10, ἔνθα οἱ προφῆται λέγονται ὁρῶντες, ροΐμ>.
Ὑπὸ τὸ αὐτὸ νόημα ἐχρησιμοποιεῖτο καὶ τὸ ὄνομα χοζέχ, ποὺ σημαίνει ὁ <βλέπων>.
Σύνηθες ὄνομα διὰ τοὺς προφήτας ἦτο καὶ τὸ τοῦ ναβί, καὶ εἰς πληθυντικὸν ναβιείμ.
Ἡ λέξις αὐτὴ σημαίνει τὸν ὁμιλοῦντα ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ, τὸν ἐξαγγέλλοντα τὴν βουλὴν τοῦ Κυρίου, εἴτε ἦτο αὐτὴ διδασκαλία περὶ πίστεως ἢ περὶ ζωῆς συμφώνου πρὸς τὸ θεῖον θέλημα, εἴτε προαναγγελία μελλόντων γεγονότων.
Τὸ χαρακτηριστικὸν γνώρισμα τοῦ προφήτου ἦτο πρῶτον μὲν τὸ ὅτι δὲν ἀνελάμβανεν ἐξ ἑαυτοῦ τὸν τίτλον καὶ τὸ ἔργον τοῦ προφήτου, ἀλλὰ καλούμενος μὲ ἀπτοὺς καὶ πειστικοὺς τρόπους παρὰ τοῦ Θεοῦ.
Ὑπῆρξαν μάλιστα καὶ παραδείγματα προφητῶν, οἱ ὁποῖοι, καίτοι καλούμενοι, ἐπέμενον ἀρνούμενοι νὰ δεχθοῦν τὸ ἔργον τοῦ προφήτου, ὅπως π.χ. ὁ Μωϋσῆς καὶ ὁ Ἰωνᾶς.
Δεύτερον δέ, ὅτι ἦσαν ἐντολοδόχοι τοῦ Θεοῦ καὶ παρουσιάζοντο ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ Θεοῦ, διὰ λογαριασμὸν τοῦ ὁποίου ὡμίλουν καὶ ἔπραττον.
Ὀρθῶς δὲ οἱ Ο' ἀπέδωσαν τὰ διάφορα ὀνόματα τοῦ ἑβραϊκοῦ κειμένου μὲ τὴν λέξιν κυρίως προφήτης.
Αὐτὴ ἀπὸ τὸ ρῆμα πρόφημι παραγομένη, σημαίνει ἀκριβῶς αὐτόν, ποὺ ὁμιλεῖ διὰ λογαριασμὸν καὶ ὡς ἐκπρόσωπος ἄλλου.
Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ὠνόμαζον π.χ. πρόδικον, τὸν διὰ λογαριασμὸν ἄλλου διεξάγονται μίαν δίκην, πρόβουλον τὸν ὡς έκπρόσωπον ἄλλου βουλευόμενον, σκεπτόμενον καὶ ὁμιλοῦντα.
Πρόβοσκον, τὸν ἀντὶ ἄλλου βόσκοντα τὰ πρόβατα.
Καὶ ἡ λέξις προφήτης εἰς τὴν ἀρχαίαν ἑλληνικὴν δὲν σημαίνει τὸν προλέγοντα, ἀλλὰ τὸν διερμηνεύοντα, τὸν ἐκπροσωποῦντα τὸ θεῖον.
Οἱ ἱερεῖς ἐκαλοῦντο <προφῆται τῶν θείων>, οἱ ποιηταὶ <Μουσῶν προφῆται>.
Ἔτσι ἡ λέξις προφήτης δηλοῖ τὸν ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ ὁμιλοῦντα.
Διὰ τοῦτο προφῆται ἐλέγοντο εἰς τὴν Παλαιᾶς Διαθήκην καὶ ὅσοι, παρὰ Θεοῦ κεκλημένοι, δὲν προέλεγον μέλλοντα, ἀλλὰ ἐξήγγελλαν τὸ θεῖον θέλημα.
Ὑπ' αὐτὴν τὴν ἔννοιαν ἀπαντᾷ καὶ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην ἡ λέξις <προφήτης> καὶ <προφητεύων>, ὅπως π.χ. εἰς τὴν πρὸς Κορινθίους Α' ἐπιστολὴν τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ὁ ὁποῖος γράφει· <ὁ προφητεύων λαλεῖ ἀνθρώποις οἰκοδομὴν καὶ παράκλησιν καὶ παραμυθίαν> <ιδ' 3>.
Εἶναι προφανὲς ὅτι πρόκειται περὶ διδασκάλου, ὁ ὁποῖος ἔλαβε παρὰ τοῦ Θεοῦ τὰ χάρισμα νὰ ὁμιλῇ εἰς πνευματικὴν οἰκοδομὴν καὶ ἐνίσχυσιν καὶ παρηγορίαν τῶν πιστῶν.
Ἀκριβῶς διότι τὸ ἔργον τῶν προφητῶν ἦτο ἱερὸν καὶ πνευματικόν, ἔργον διαφωτισμοῦ εἰς ὀρθὴν πίστιν καὶ εἰς ἐνάρετον ζωήν, ἀλλὰ καὶ ἀποκαλυπτικὸν τῶν μελλόντων γενέσθαι, ἐκάλει πρὸς αὐτὸ ὁ Θεὸς ἀνθρώπους πιστοὺς καὶ ἐναρέτους, ἀνεξαρτήτως μορφώσεως, ἀξιώματος καὶ θέσεως ἐν τῇ κοινωνίᾳ.
Οὕτως ὁ Ἀμὼς ἦτο ποιμήν, ὁ Ἐλισσαῖος γεωργός.
Βεβαίως ὑπῆρχον μεταξὺ τῶν προφητῶν καὶ μορφωμένοι, ὅπως ὁ Μωϋσῆς, καὶ εὐγενοῦς καταγωγῆς, ὅπως ὁ Ἡσαΐας. Ἀλλ' αὐτοὶ μᾶλλον ἐξαίρεσιν ἀπετέλουν. Ἄλλωστε δὲν εἶχεν ἀνάγκην ὁ Θεὸς διὰ τὸν προφήτην του οὔτε τοῦ κύρους τῆς καταγωγῆς οὔτε τοῦ φωτὸς τῆς μορφώσεώς του.
Διότι αὐτὸς οὗτος ὁ Θεός ἔδιδεν εἰς αὐτοὺς πνεῦμα σοφίας καὶ ἀποκαλύψεως <στόμα καὶ σοφίαν>, ὅπως εἶπεν ὁ Κύριος εἰς τοὺς Ἀποστόλους. Ἦσαν αὐτοὶ <διδακτοὶ Θεοῦ>, ὥστε νὰ ὁμιλοῦν μὲ κῦρος, μὲ σαφήνειαν, μὲ ἀκρίβειαν πρὸς οἰκοδομὴν καὶ διὰ νὰ ἀποστομώνουν τοὺς τυχὸν ἀντιλέγοντας.
Ὁ Θεός, λοιπόν, ἦτο ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος ἐξέλεγεν, ἀπέστελλε καὶ καθωδήγει τοὺς προφήτας.
Αὐτὸς τοὺς ἐνεπνεε, ἔθετεν εἰς τὸ στόμα των τοὺς λόγους του· τοὺς ἔδιδε τὸ κῦρος, κατηύθυνε τὰ διαβήματά των καὶ τὰς πράξεις των, προσέφερε τὴν χάριν Του, φωτίζουσαν, διδάσκουσαν καὶ κατευθύνουσαν.
Ἡ ἐνέργεια αὐτὴ τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τῶν προφητῶν καὶ τοῦ ἔργου των ἐκφράζεται εἰς τὰ θεόπνευστα βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης κατὰ διαφόρους τρόπους, γενικούς, εἰδικούς, προσωπικούς, ρητοὺς καὶ σαφεῖς, ἐμμέσους καὶ συμβολικούς, πάντοτε δὲ διαποτισμένους μὲ τὸ μυστήριον τῆς θείας οἰκονομίας. <Χεὶρ Κυρίου ἐγένετο> ἢ <ἦλθε Πνεῦμα> ἐπὶ τὸν Ἰεζεκιήλ, ὁ ὁποῖος καὶ ἤκουσε τὸν Κύριον νὰ τοῦ λέγῃ· <ἀνάστηθι καὶ ἔξελθε εἰς τὸ πεδίον καὶ ἐκεῖ λαληθήσεται πρὸς σέ> <α' 3, γ'22 κ.ἄ>.
Εἰς τὸν Ἡσαΐαν ἐδόθη ἐντολὴ παρὰ Κυρίου εἰπόντος· <πορεύθητι καὶ εἰπὸν τῷ λαῷ τούτῳ...><στ' 9>.
Ὁμοίως παρὰ Θεοῦ διετάσσοντο καὶ ἐστέλλοντο καὶ οἱ ἄλλοι προφῆται. Τοὺς ἔστελλε δέ, ὅταν ἦτο ἀνάγκη καὶ τοὺς ἐνέπνεεν, ὅταν ἤρχετο ἡ κατάλληλος ὥρα.
Αὐτὸς δὲ ὁ ἴδιος ἀπεκάλυπτεν εἰς αὐτούς, ἔθετεν εἰς τὸν νοῦν καὶ τὸ στόμα των αὐτὰ ποὺ ἔπρεπε νὰ διδάξουν πρὸς τὸν λαόν.
Τοῦτο δέ μὲ διαφόρους τρόπους, ὅπως π.χ. μὲ ἐνύπνια. Προφητικὰ ἐνύπνια εἶδεν ὁ Ἰωσήφ, ἀποκαλυπτικὰ ἐνύπνια ἀνήγγειλεν ὁ Θεός διὰ τὸν Μωϋσέα <Ἀριθ. ιβ'6>.
Τοιαῦτα ἐνύπνια ἔβλεπαν καὶ ἀσεβεῖς βασιλεῖς, ὅπως ὁ Φαραὼ τῆς Αἰγύπτου, ὁ Ναβουχοδονόσορ τῆς Βαβυλῶνος κ.ἅ., τὰ ὁποῖα ὅμως οἱ προφῆται τοῦ Θεοῦ μόνον εἶχαν τὸν φωτισμὸν νὰ ἐξηγήσουν <Γενέσ. μ' καὶ μβ', Δανιὴλ β' καὶ δ>.
Ἐφανέρωνεν ἀκόμη ὁ Θεὸς τὴν βουλήν του καὶ δι' ὁραμάτων, ὅπως π.χ. εἰς τὸν Ἡσαΐαν <στ' 1-13>, εἰς τὸν Ἱερεμίαν <α' 11-16>, εἰς τὸν Ἰεζεκιήλ <α' 1-28, λζ'1-14>, εἰς τὸν Δανιήλ <ε' 5-24> καὶ εἰς ἄλλους προφήτας.
Ἀλλὰ καὶ κατ' εὐθεῖαν ὠμιλοῦσεν ὁ Θεὸς πρὸς τοὺς προφήτας.
Ὁ νεαρὸς Σαμουὴλ <ἐκάθευδεν ἐν τῷ ναῷ, οὗ ἡ Κιβωτὸς τοῦ Θεοῦ> καὶ ἤκουσε τὸν Θεὸν νὰ τὸν καλῇ ὀνομαστὶ καὶ νὰ τοῦ ἀποκαλύπτῃ τὰ μέλλοντα γενέσθαι ἐπὶ τὸν Ἠλι καὶ τοὺς ἀσεβεῖς υἱούς του <Δ' Βασιλ. γ'4-14>.
Ὁ Κύριος <δέδωκε τοὺς λόγους εἰς τὸ στόμα Ἱερεμίου>, καὶ ἐν τῷ Πνεύματι αὐτοῦ ἔδωσεν ἐπίσης τὸν λόγον του εἰς τοὺς προφήτας <Ἱερεμ. α' 9, Ζαχαρ. ζ' 12>.
Τὴν ὁμιλοῦσαν φωνὴν τοῦ Κυρίου δὲν τὴν ἤκουον πάντοτε ὡς ἦχον διὰ μέσου τῆς ἀκοῆς, ἀλλὰ συνήθως ἐσωτερικῶς, καθαρὰν ὅμως καὶ σαφῆ. Ἦσαν οἱ δέκται τῶν ἀνακοινώσεων τοῦ Θεοῦ, διὰ τοῦτο καὶ οἱ Πατέρες τοὺς ὀνομάζουν στόμα Θεοῦ, μουσικὰ ὄργανα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καθαρὰ κάτοπτρα ἀντικατοπτρίζοντα τὰς θείας ἀληθείας.
Ἔτσι ἐμπνεόμενοι παρὰ τοῦ Θεοῦ καὶ φωτιζόμενοι οἱ προφῆται προσέφεραν πρὸς τὸν λαόν, κατὰ διαφόρους τρόπους, τὰ ὅσα ὁ Θεὸς τοὺς ἀπεκάλυπτε.
Πρῶτον διὰ τοῦ προφορικοῦ λόγου: Διὰ τῶν ὁμιλιῶν, τῶν συνδιαλέξεων, τῶν ἀπαντήσεων εἰς ἐρωτήσεις τοῦ λαοῦ.
Ἦσαν, ὅπως θὰ ἐλέγομεν σήμερον, οἱ ἱεροκήρυκες, οἱ κατηχηταί, οἱ ὁποῖοι κατ' ἔμπνευσιν καὶ ἐξ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ ὠμιλοῦσαν πρὸς τὸν λαὸν καὶ τοὺς ἄρχοντας.
Ὁ Ἠλίας, ὁ Ἐλισσαῖος καὶ ἄλλοι περιήρχοντο τὴν Παλαιστίνην κηρύττοντες καὶ συνδιαλεγόμενοι πρὸς τοὺς Ἰσραηλίτας.
Δεύτερον διὰ τοῦ γραπτοῦ λόγου: Ἀπὸ τὸν Η' αἰῶνα καὶ ἐντεῦθεν ἀνεφάνησαν καὶ προφῆται, ποὺ παρέδιδαν καὶ γραπτῶς τὰς προφητείας των.
Ἦσαν, ἂς εἴπωμεν, ἱεροκήρυκες καὶ συγγραφεῖς.
Κατὰ κανόνα ἔγραφαν οἱ ἴδιοι τὰς προφητείας.
Ἐνδεχομένως καὶ μερικά, τῶν ὅσων γραπτῶν ἀφῆκαν, νὰ ἐγράφησαν ἀπὸ μαθητάς των, ὑπὸ τὴν καθοδήγησιν καὶ ἐποπτείαν αὐτῶν τῶν ἰδίων, ὅπως π.χ. ἀπὸ τὸν Βαρούχ, ὁ ὁποῖος ἔγραψε προφητείας τοῦ Ἱερεμίου καθ' ὑπαγόρευσιν τοῦ ἰδίου. Πλεῖστοι ἀπὸ τὰς γραπτὰς αὐτὰς προφητείας ἀνεφέροντο κυρίως καὶ προωρίζοντο διὰ τὰς μελλούσας γενεάς. Δεκαὲξ προφητῶν περιεσώθησαν γραπταὶ προφητεῖαι, τοὺς ὁποίους διακρίνουν εἰς μείζονας- Ἡσαΐαν, Ἱερεμίαν, Ἰεζεκιὴλ καὶ Δανιήλ - καὶ εἰς ἐλάσσονας - Ὡσηέ, Ἀμώς, Μιχαίαν, Ἰωήλ, Ὀβδιοῦ, Ἰωνᾶν, Ναούμ, Ἀββακούμ, Σοφονίαν, Ἀγγαῖον, Ζαχαρίαν, Μαλαχίαν.
Τὰ γραπτὰ αὐτὰ ἔργα τῶν προφητῶν, ἐκτὸς τῆς βαθύτητας τῶν νοημάτων, διακρίνονται, ἀρκετὰ ἐξ αὐτῶν, καὶ διὰ λογοτεχνικὴν χάριν, συντεταγμένα εἰς ἀνάμικτον ποιητικὸν καὶ πεζὸν λόγον καὶ διηνθισμένα μὲ κτυπητὰς εἰκόνας καὶ ἀλληγορίας.
Ὄχι σπανίως οἱ προφῆται ἐξέφραζαν τὴν βουλὴν τοῦ Θεοῦ καὶ διὰ συμβολικῶν πράξεων. Ὁ προφήτης Ἀχιὰ ἐπὶ παραδείγματι ἔσχισεν εἰς δώδεκα τεμάχια τὸ καινουργὲς αὐτοῦ ἱμάτιον ἐνώπιον τοῦ Ἱεροβοάμ, ἔδωσεν εἰς αὐτὸν τὰ δέκα, καὶ προανήγγειλε τὴν διαίρεσιν τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ βασιλείου, ἐπὶ τὰς δέκα φυλὰς τοῦ ὁποίου θὰ ἐβασίλευεν ὁ Ἱεροβοάμ.
Ὁ Ἱερεμίας συνέτριψε πήλινον σκεῦος ἐνώπιον τῶν πρεσβυτέρων τοῦ λαοῦ καὶ τῶν ἱερέων καὶ προεῖπε τὴν προσεχῆ καταστροφὴν τῆς Ἱερουσαλήμ.
Οἱ προφῆται εἰς ἐπικύρωσιν τῆς θείας ἀποστολῆς, καὶ εἰς ἔμπνευσιν πίστεως καὶ συναισθήματος μετανοίας, ἔκαμναν μὲ τὴν δύναμιν τοῦ Θεοῦ θαύματα, σημεῖα καὶ τέρατα.
Ὁ Μωϋσῆς, διὰ νὰ δώσουν ἐμπιστοσύνην εἰς τὴν ἀποστολήν του οἱ Ἑβραῖοι, νὰ κάμψῃ δὲ καὶ τὴν σκληρότητα τοῦ Φαραώ, ἔκαμε πολλὰ καὶ καταπληκτικὰ θαύματα.
Ὁ Ἠλίας ἀνέστησε τὸν υἱὸν τῆς χήρας, ἔκλεισε τοὺς οὐρανοὺς ἐπὶ τρία ἔτη, κατεβίβασε πῦρ ἐξ οὐρανοῦ ἐπὶ τὴν θυσίαν εἰς τὸ ὄρος Κάρμηλον καὶ ἤνοιξε τὸν οὐρανὸν εἰς πλουσίαν ζωογόνον βροχήν <Ἐξόδ. δ'1-17, 29-31, ζ' 3 κ.ἐφ., Γ' Βασ. ιζ'1-24, ιη' 30 κ.ἐφ..>.
Ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς ἔδωσε διὰ τοῦ προφήτου Ἡσαΐου πρὸς τὸν βασιλέα Ἐζεκίαν σημεῖον <λη' 5-8>.
Πάντως τὰ θαύματα, σημεῖα αὐτὰ τῆς θείας ἀποστολῆς τῶν προφητῶν, φαίνεται νὰ ἦσαν μᾶλλον περιστατικὰ καὶ ὄχι πολὺ συχνὰ καὶ συνήθη.
Ἐκεῖνο ποὺ ἐπιστοποίει κατὰ τὸν πλέον ἀποδεικτικὸν τρόπον, τόσον εἰς τοὺς συγχρόνους, ὅσον καὶ εἰς τὰς μεταγενεστέρας γενεὰς τὴν θείαν ἀποστολὴν τῶν προφητῶν ἦτο ἡ πραγματοποίησις τῶν προρρήσεων, τῶν προαναγγελιῶν.
Αὐταὶ ἀνεφέροντο εἰς μελλοντικὰ γεγονότα, ἄλλα ἐκ τῶν ὁποίων θὰ ἐπραγματοποιοῦντο εἰς τὴν ἐποχὴν τοῦ προφήτου καὶ ἄλλα εἰς μεταγενεστέρας, μερικὰ δὲ εἰς πολὺ μακρυνὰς ἐποχάς, διὰ νὰ δημιουργήσουν τὰ μὲν πρῶτα πίστιν κυρίως εἰς τοὺς συγχρόνους των, τὰ δὲ ἄλλα πίστιν εἰς τοὺς ἀνθρώπους τῶν ἐπερχομένων διὰ μέσου τῶν αἰώνων γενεῶν.
Αἱ προφητεῖαι δὲ αὐταὶ, ἀπέβλεπον εἰς ἄτομα, εἰς βασιλεῖς, εἰς τὸν λαὸν καὶ εἰς ξένους ἀκόμη λαούς.
Ἐκεῖνο ποὺ προσέδιδεν ἐπίσης κῦρος μέγα εἰς τοὺς προφήτας ἦτο ἡ ἐνάρετος ζωή, ὁ ἀκέραιος χαρακτήρ των, ἡ βαθεῖα συναίσθησις ὅτι ὡμίλουν ἐξ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ - <τάδε λέγει Κύριος> - καὶ τὸ ἀκατάβλητον θάρρος των νὰ κηρύττουν τὴν ἀλήθειαν, ὅσον καὶ ἂν αὐτὴ ἦτο πικρὰ διὰ τοὺς συγχρόνους των, ὅσον καὶ ἂν ἐξέθετε τοὺς ἰδίους εἰς κίνδυνον.
Δὲν ὡμοίαζον μὲ τοὺς ψευδοπροφήτας, οἱ ὁποῖοι ἐκολάκευον τὸν λαὸν καὶ ὡμίλουν κατὰ τὰς ἁμαρτωλὰς αὐτοῦ διαθέσεις, διὰ νὰ προσπορίζωνται οἱ ἴδιοι ὑλικὰ κέρδη, ἀξιώματα καὶ τιμάς.
Οἱ ψευδοπροφήται π.χ. κατὰ τὴν ἐποχὴν του Ἱερεμίου δὲν ἤθελαν νὰ ἴδουν τὴν ἐπερχομένην ἐκ μέρους τῶν Βαβυλωνίων τρομερὰν καταστροφήν.
Ἐκολάκευαν καὶ ἀπεκοίμιζαν τὸν λαόν μὲ ψευδεῖς διαβεβαιώσεις περὶ ἀσφαλείας καὶ ἀδιαταράκτου εἰρήνης <Ἱερμ. στ' 13-15> καὶ τὸν ἠμπόδιζον νὰ ἀκούσῃ τὰς ἀληθεῖς καὶ σωτηρίους προφητείας τοῦ Ἱερεμίου.
Ὁ Ἱερεμίας μὲ ἀκατάβλητον θάρρος, ἀπτόητος πρὸ τῶν ἀπειλῶν, προανήγγειλε τὴν ἐπερχομένην θύελλαν καὶ προέτρεπε μὲ τοὺς λόγους του καὶ μὲ τὰ γραπτὰ ἔργα του εἰς μετάνοιαν καὶ ἐπιστροφὴν πρὸς τὸν Θεόν, ἀπὸ τὸν ὁποῖον καὶ μόνον ἐξηρτᾶτο ἡ σωτηρία τῶν Ἰουδαίων καὶ ὄχι ἀπὸ τὴν βοήθειαν - ἀμφίβολον ἄλλωστε - ἀνθρώπων.
Ἐδιώχθη διὰ τὰ φλογερὰ αὐτὰ κηρύγματά του, ἐχαρακτηρίσθη προδότης, ἐφυλακίσθη, ἐρρίφθη εἰς βορβορώδη λάκκον, παρ' ὀλίγον καὶ νὰ ἐθανατώνετο, ἀλλὰ ἔμεινε πιστὸς ἀγωνιστὴς εἰς τὴν ἀποστολήν του.
Αὐτὴ ἀκριβῶς ἡ ἀκλόνητος ἐμμονὴ τῶν προφητῶν εἰς τὸ κήρυγμα τῆς ἀληθείας, τῆς βουλῆς τοῦ Θεοῦ, τοὺς ἔδιδε τεράστιον ἠθικὸν κῦρος εἰς τὰ μάτια καὶ αὐτῶν ἀκόμη τῶν διωκτῶν.
Ἔτσι ζῶντες καὶ ἐργαζόμενοι οἱ προφῆται ἤσκησαν μεγάλην ἐπίδρασιν ἐπὶ τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἱστορίας τοῦ συνεχῶς ἐκπίπτοντος Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ.
Ἀνεδείχθησαν, ἐν πρώτοις αὐτοί, ἀγωνισταὶ τῆς παραδοθείσης ἀπὸ τὸν Θεόν, διὰ μέσου τῶν Πατέρων, θρησκείας.
Ἐπολέμησαν τὴν εἰδωλολατρείαν, ἀντέστησαν κατὰ πρόσωπον κλονισμένων, ὡς πρὸς τὴν πίστιν, βασιλέων, οἱ ὁποῖοι ἐξέκλιναν πρὸς τὴν εἰδωλολατρείαν, παρασύροντες πρὸς αὐτὴν καὶ τὸν λαόν.
Ἠγωνίσθησαν διὰ τὴν καταστροφὴν εἰδωλολατρικῶν ἀλσῶν, εἰδώλων καὶ βωμῶν.
Τεραστίους ἀγῶνας ἀνέλαβον καὶ εἰς ἀπεριγράπτους κόπους ὑπεβλήθησαν διὰ τὸν συνεχῆ διαφωτισμὸν τοῦ λαοῦ, τὴν ἐπιστροφὴν καὶ ἐμμονὴν αὐτοῦ εἰς τὸν ἀληθινὸν Θεὸν καὶ τὴν πρὸς αὐτὸν καθιερωμένην λατρείαν.
Ὁ Θεός τῶν πατέρων μας, ἔλεγαν καὶ ξαναέλεγαν, εἶναι ὁ ἕνας καὶ ἀληθινὸς Θεὸς τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ὁ δημιουργὸς καὶ κυβερνήτης τῶν πάντων, ὁ δίκαιος κριτὴς τῶν ἀνθρώπων, ὁ προστατεύων καὶ ἀμείβων τοὺς καλούς, ὁ τιμωρῶν τοὺς ἀμετανοήτως κακούς.
Ἀπὸ αὐτὸν στέλλεται ἡ σωτηρία, ἡ ἀσφάλεια καὶ ἡ εὐημερία τοῦ λαοῦ, τοῦ προθυμοποιουμένου εἰς φωτισμένην πίστιν καὶ ὀρθὴν λατρείαν.
Ἦσαν οἱ θρησκευτικοὶ καθοδηγηταὶ τοῦ λαοῦ, οἱ ὑπέρμαχοι τῆς καθαρότητος τῶν ἠθῶν, οἱ φρουροὶ καὶ κήρυκες τῶν ὑγιῶν παραδόσεων τοῦ ἔθνους των· ἀκόμη δὲ οἱ προστάται τῶν πτωχῶν καὶ ἀδυνάτων, οἱ ὑπερασπισταὶ τῶν ἀδικουμένων καὶ καταπιεζομένων, πρὸς χάριν τῶν ὁποίων καὶ ἀνελάμβαναν ἀγῶνας κατὰ τῶν ἐν ἀδικίαις καὶ πρὸς ἀδικίας κατεχόντων τὴν ἐξουσίαν.
Οἱ προφῆται εἶχον ἀκόμη θεόσδοτον τὸ δικαίωμα καὶ τὸ καθῆκον νὰ ἐνδιαφέρωνται καὶ διὰ τὰ πολιτικὰ ζητήματα τοῦ ἔθνους των, διὰ τὸν σεβασμὸν καὶ τὴν πίστιν τοῦ θεοκρατικοῦ πολιτεύματος. Ἦσαν τρόπον τινά, κατὰ τὸν νόμον τοῦ Μωϋσέως, οἱ ὑπέρτατοί πως ρυθμυσταὶ καὶ ἐπόπται ἐπὶ ἀρχόντων καὶ βασιλέων, ἐνδιαφερόμενοι ὅπως ἡ βουλὴ τοῦ Θεοῦ πραγματοποιῆται καὶ εἰς τὴν πολιτικὴν ζωὴν τῆς χώρας.
Ὁ Σαμουὴλ κατόπιν ἀποκαλύψεως Θεοῦ ἔχρισε τὸν Σαοὺλ βασιλέα καὶ ὅταν ὁ Σαοὺλ ἐπρόδωσε τὴν ἀποστολήν του, ὁ ἴδιος ὁ Σααουὴλ τὸν ἤλεγξε, τοῦ ἀνήγγειλε τὴν ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ ἀποδοκιμασίαν του, καί, ἐντολὴν Θεοῦ πάλιν ἐκτελῶν, ἔχρισε βασιλέα τὸν νεαρὸν Δαυΐδ <Α' Βασιλ. θ' 15-17, ι' 1, ιστ' 1-13>.
Ὁ Νάθαν συνεβούλευσε καὶ προέτρεψε τὸν Δαυῒδ νὰ ἀνακηρύξῃ βασιλέα τὸν Σολομῶντα καὶ νὰ ἀποδοκιμάσῃ τὸν ὁρμήσαντα πρὸς κατάληψιν τῆς βασιλείας Ἀδωνίαν <Γ' Βασιλ. α' 11-35>.
Καὶ πολλοὶ ἄλλοι εἰς ἀναλόγους περιστάσεις ἐπενέβησαν ὁμοίως, ὄχι διὰ νὰ ἐπωφεληθοῦν οἱ ἴδιοι, ἀλλὰ διὰ νὰ συνεργήσουν εἰς τὴν εὔρυθμον διακυβέρνησιν καὶ ζωὴν τοῦ λαοῦ, νὰ προλάβουν ἀσκόπους καὶ ἐπικινδύνους πολέμους, νὰ ματαιώσουν ἐπιβλαβεῖς συμμαχίας, νὰ ἐλέγξουν βασιλεῖς διὰ τὰς ἐκτροπάς των.
Διὰ τὰς δικαίας των αὐτὰς ἐπεμβάσεις ἐφείλκυσαν μερικοὶ ἐναντίον των τὴν ἔχθραν βασιλέων, ὅπως π.χ. ὁ Ἠλίας τοῦ Ἀχαὰβ καὶ τῆς Ἰεζάβελ κ.ἅ.
Ἀπὸ αὐτῆς τῆς ἀπόψεως κρινόμενοι οἱ προφῆται ἀνομολογοῦνται καὶ χαρακτηρίζονται καὶ ὡς ἐθνικοὶ ἄνδρες.
Μέγα δὲ καὶ παγκοσμίου σημασίας ἦτο καὶ τὸ ἄλλο, τὸ καθ' αὐτὸ ἔργον τῶν προφητῶν ἡ προπαρασκευὴ τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ καὶ τῶν ἄλλων ἐθνῶν πρὸς ἀποδοχὴν τῆς ἐν Χριστῷ λυτρώσεως.
Ὡραματίζοντο καὶ ἀνήγγελλον τὴν εὐλογημένην ἐποχήν, κατὰ τὴν ὁποίαν ὁ εὔσπλαγχνος Θεὸς θὰ ἔστελλε λύτρωσιν εἰς τὸν λαόν του.
Σχεδὸν ὅλοι ὡμίλησαν περὶ τοῦ Μεσσίου καὶ τῆς βασιλείας του, μερικοὶ δὲ μὲ τόσην καθαρότητα, ὅπως π.χ. ὁ Ἡσαΐας, ὥστε νὰ δίδουν τὴν ἐντύπωσιν ἰστορικοῦ, ὁ ὁποῖος ὡς αὐτόπτης μάρτυς ἐκθέτει τὰ γεγονότα.
Προεῖπαν τὴν ἐκ τῆς Παρθένου σάρκωσιν τοῦ Θεοῦ, τὸν τόπον καὶ τὸν χρόνον τῆς γεννήσεως, τὴν φυγὴν εἰς Αἴγυπτον, τὴν ἐγκατάστασιν εἰς Ναζαρέτ, τὴν ἄσπιλον αὐτοῦ ἁγιότητα, τὴν πρωτάκουστον διδασκαλίαν του, τὰ ἀναρίθμητα θαύματά του.
Ζωηρότατα καὶ μέχρι λεπτομερειῶν περιέγραψαν τὸν σωτήριον πάθος του, τὴν προδοσίαν τοῦ Ἰούδα, τὴν ἐγκατάλειψίν του ἐκ μέρους τῶν μαθητῶν, τὴν σύλληψίν του, τοὺς βασανισμούς, τοὺς ἐμπαιγμούς, τὴν σταύρωσιν, τὴν ἀνάστασιν, τὴν ἀνάληψιν. Προεῖπαν τὴν ἴδρυσιν τῆς ἀκαταλύτου καὶ αἰωνίου βασιλείας του, ἡ ὁποία ὑπερκαλύπτουσα τὰς βασιλείας τοῦ κόσμου, θὰ ἤρχιζεν ἀπὸ τὴν γῆν καὶ θὰ ἐξετείνετο εἰς τὸν οὐρανὸν πανένδοξος καὶ ὁλόλαμπρος εἰς αἰῶνας αἰώνων.
Προεῖπαν τὴν ἀνάστασιν τῶν νεκρῶν, τὴν δευτέραν παρουσίαν, τὴν μέλλουσαν κρίσιν εἰς ἀνταπόδοσιν ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ παρὰ τοῦ δικαίου κριτοῦ, τοῦ Χριστοῦ !...

Σχόλιον Τοῦ Προφήτου Ὡσηέ

ΝΑΣ ἀπὸ τοὺς ἀρχαιοτέρους προφήτας, οἱ ὁποῖοι ἀφῆκαν γραπτὰ ἔργα, εἶναι ὁ Ὡσηέ. Τὸ ὄνομά του σημαίνει <σωτηρία>.
Ἡ ζωή του ὑπῆρξεν ἕνα δρᾶμα καὶ ἕνα σύμβολον.
Υἱὸς τοῦ Βοηρεὶ ἐγεννήθη καὶ διῆλθεν ὅλην, κατὰ πᾶσαν πιθανότητα, ζωήν του εἰς τὸ βασίλειον Ἰσραήλ.
Αὐτὸ μαρτυρεῖ ἡ ἀρχαία παράδοσις, καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ προφήτης ἔχει στενὴν οἰκειότητα καὶ τρέφει ἰδιαιτέραν ἀγάπην πρὸς τοὺς κατοίκους τοῦ βασιλείου Ἰσραήλ, ἐνῷ διὰ τὸ βασίλειον Ἰούδα περιπτωτικῶς καὶ εἰς ὀλίγα σημεῖα ὁμιλεῖ, τὴν δὲ Ἱερουσαλὴμ οὐδὲ ἅπαξ ἀναφέρει.
Ἤσκησε τὸ ἔργον τοῦ προφήτου, ὅπως ὁ ἴδιος γράφει εἰς τὴν ἀρχὴν τοῦ θεοπνεύστου βιβλίου του, ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τεσσάρων βασιλέων τοῦ βασιλείου Ἰούδα, Ὁζίου, Ἰωάθαμ, Ἄχαζ καὶ Ἐζεκίου <καὶ ἐν ἡμέραις Ἰεροβοὰμ Β', υἱοῦ Ἰωάς, βασιλέως Ἰσραήλ. Ἑπομένως τὸ ἔργον του, ὡς προφήτου, θὰ τὸ ἤσκησε περὶ τὸ χρονικὸν διάστημα ἀπὸ τοῦ 750 μέχρι τοῦ 722, προηγηθεὶς τοῦ Ἡσαΐου κατὰ δέκα περίπου ἔτη.
Ἔζησεν εἰς μίαν ἐποχὴν καταπτώσεως τοῦ λαοῦ, ἡ ὁποία ἀνάγλυφος μαρτυρεῖται εἰς τοὺς λόγους του, καὶ συμβολίζεται μὲ τὴν ἀτομικήν του τεταραγμένην ζωήν.
Κατ' ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ ἔλαβεν ὡς σύζυγον μίαν παραστρατημένην γυναῖκα, ρέπουσαν καὶ ἐκτρεπομένην πρὸς τὴν φαυλότητα, τὴν Γόμερ, θυγατέρα τοῦ Δεβηλαΐμ.
Ἀπέκτησεν ἀπὸ αὐτὴν δύο υἱοὺς καὶ μίαν θυγατέρα, τὸν Ἰεζραέλ, τὴν Οὐκ ἠλεημένην καὶ τὸν Οὐ λαός μου.
Διαπιστώσας ὅμως τὰς ἀπιστίας τῆς συζύγου του τὴν ἀπέπεμψεν. Ἔπειτα ὅμως ἀπὸ ὀλίγον χρόνον διετάχθη ἀπὸ τὸν Θεὸν νὰ παραλάβῃ πάλιν καὶ νὰ ἀγαπήσῃ τὴν παρεκτραπεῖσαν σύζυγόν του. Εἰς ἁδρὰς κτυπητὰς γραμμὰς ἐκφράζει ὁ προφήτης τὴν ὀργήν του, ἀλλὰ και τὴν ἀγάπην του πρὸς αὐτήν.
Ἡ συζυγική του αὐτὴ ζωὴ εἶναι βεβαίως μιὰ πραγματικότης, ἡ ὁποία ὅμως, ὅπως σαφῶς διαφαίνεται ἐκ τοῦ βιβλίου του, εἶναι καὶ ἕνας ζωντανὸς συμβολισμός.
Συμβολίζει τὴν στοργὴν τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν Ἰσραήλ, τὸν ὁποῖον ἔλαβεν περιούσιον λαόν, ὡς ἠγαπημένην σύζυγον, τὴν ἀποστασίαν τοῦ λαοῦ ἀπὸ τὸν Θεόν, τὴν ἐκτροπήν του εἰς τὴν εἰδωλολατρείαν καὶ εἰς πᾶσαν φαυλότητα, τὴν ὀργὴν τοῦ Θεοῦ ἐναντίον του καὶ τὰς ἐπιβληθείσας τιμωρίας.
Ἔπειτα δὲ τὴν ἀγάπην τοῦ παναγάθου Θεοῦ πρὸς τὸν μετανοήσαντα αὐτὸν λαόν, τὸ θεῖον ἔλεος καὶ τὴν συγγνώμην, τὴν ἐπαναπρόσληψίν του ἀπὸ τὸν Θεὸν καὶ ἀπελευθέρωσίν του ἀπὸ τὴν Βαβυλώνιον αἰχμαλωσίαν, καὶ πρὸ παντὸς τὴν μελλοντικὴν λύτρωσίν του διὰ τοῦ Μεσσίου.
Ἔτσι ὁ Θεὸς παρουσιάζεται τρέφων αἰωνίαν, ἄπειρον ἀγάπην πρὸς τὸν Ἰσραὴλ καὶ γενικώτερον πρὸς τὸ ἀποστατῆσαν ἀνθρώπινον γένος.
Αὐτὴ ἡ τραγῳδία τρυφερότητος καὶ λύπης, ἐκπτώσεως καὶ ἀνορθώσεως χαρακτηρίζει βαθύτατα τὸ μήνυμα τοῦ προφήτου.
Τὸ βιβλίον του, περιέχον περίληψιν μόνον τῶν ὅσων ἐπὶ δεκαετίας ἐδίδαξεν, ἠμπορεῖ νὰ διαιρεθῇ εἰς δύο μέρη· τὸ πρῶτον <κεφ. 1-3>, εἰς τὸ ὁποῖον ἐκφράζεται ἡ ἀγάπη τοῦ προφήτου πρὸς τὴν ἄπιστον σύζυγον, ἡ συμβολίζουσα τὴν στοργὴν τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν ἀποστάτην λαόν, καὶ εἰς τὸ δεύτερον <κεφ. 4-14>, ἔνθα ἐξεσφενδόνισεν ἐλέγχους καὶ ἀπειλὰς κατὰ τοῦ λαοῦ διὰ τὴν εἰδωλολατρείαν του, τὴν διαφθοράν, τὴν κοινωνικὴν ἀδικίαν, τὰ ψεύδη, τοὺς φόνους, τὴν κλοπήν, τὴν μοιχείαν, ὅπως ἐπίσης καὶ ὑποσχέσεις διὰ τὴν λύτρωσίν του.
Ἡ θεοπνευστία τοῦ βιβλίου ἔχει ἀναγνωρισθῆ ἀπὸ ἀρχαιοτάτων χρόνων, διὰ τοῦτο καὶ ἔχει περιληφῆ ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων εἰς τὸν πρῶτον κανόνα.

Σχόλιον Τοῦ Προφήτου Ἀμώς

ΠΩΣ ἄλλοτε ὁ Θεὸς εἶχε καλέσει τὸν Δαυῒδ ἀπὸ τὰ πρόβατα διὰ τὸν βασιλικὸν θρόνον, ἔτσι ἐκάλεσεν καὶ τὸν Ἀμώς, ἀπὸ τὸ ποίμνιον τῶν αἰγῶν, διὰ τὸ προφητικὸν ἔργον.
Ὁ Ἀμὼς κατήγετο ἀπὸ τὴν χώραν τῆς Ἰουδαίας, καὶ συγκεκριμένως ἀπὸ τὴν Θεκουέ, πολίχνην, ἕνδεκα περίπου χιλιόμετρα νοτιοανατολικῶς τῆς Βηθλεέμ.
Ἡ περιοχὴ τῆς Θεκουὲ συνώρευε νοτίως πρὸς τὴν ἔρημον τῆς Ἰουδαίας, εἶχε πλουσίους βοσκοτόπους, ὅπου ἔβοσκον ἀγέλαι προβάτων καὶ αἰγῶν.
Ὅ ἴδιος ὁ Ἀμὼς λέγει <αἰπόλος ἤμην καὶ κνίζων συκάμινα> <ζ' 14>, ἔβοσκε δηλαδὴ αἶγας εἰς τὰ λειβάδια τῆς Θεκουέ, εἰς δὲ τὴν πρὸς Νεκρὰν Θάλασσαν περιοχὴν ἐκαλλιέργει, κατὰ κυριολεξίαν ἐχάρασσε, συκᾶς, διὰ νὰ κάμνουν γλυκύτερα καὶ πρωϊμώτερα τὰ σῦκα των.
Ἡ ἁπλῆ, ἀλλὰ ὑγιεινὴ καὶ ἐλευθέρα διαβίωσίς του εἰς τὴν ὕπαιθρον, τοῦ ἀφῆκεν ἀνεξαλείπτους ζωηρὰς ἐντυπώσεις.
Ἐμπειρίας καὶ εἰκόνας ἀπὸ αὐτὴν χρησιμοποιεῖ καὶ εἰς τὰς προφητείας του, εἰς ζωηροτέραν παράστασίν των.
Ὁμιλεῖ διὰ <νομὰς προβάτων>, περὶ βρυχωμένων λεόντων καὶ σκύμνων, περὶ ἰξευτῶν, οἱ ὁποῖοι μὲ τὰς ἰξόβεργάς των συλλαμβάνουν πτηνά, περὶ ποιμένων ἀγωνιζομένων ἐναντίον ἀρπακτικῶν λεόντων, περὶ ἄρκτων καὶ ὄφεων, περὶ σπορᾶς καὶ θερισμοῦ, τρυγητοῦ σταφυλῶν καὶ συλλογῆς σύκων κ.λ.π.
Κληθεὶς ὅμως ἀπὸ τὸν Θεὸν ἀφῆκε τὰς ποιμενικὰς καὶ ἀγροτικὰς αὐτοῦ ἀσχολίας, μετέβη εἰς τὰ βόρεια μέρη τοῦ βασιλείου Ἰσραήλ, ὅπου κυρίως ἤσκησε τὸ προφητικὸν ἔργον του.
Αἱ προφητεῖαι του, δι' ἀποκαλύψεων Θεοῦ καὶ συμβολικῶν ὁραμάτων, ἦσαν προαναγγελίαι ἐπικειμένου ὀλέθρου ἐναντίον τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ βασιλείου, διότι οἱ Ἰσραηλῖται, καὶ περισσότερον αἱ ἀνώτεραι τάξεις, εἶχον ἐκτραπῆ εἰς ἁμαρτωλὰς καὶ φαύλας διασκεδάσεις, εἰς ἀδικίας καὶ καταδυναστεύσεις τῶν πτωχῶν καὶ ἀδυνάτων, εἰς καταφρόνησιν τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ καὶ λατρείαν τῶν εἰδώλων.
Χαρακτηριστικὸν τῆς ἐπικρατούσης τότε διαφθορᾶς καὶ ἀποσυνθέσεως ἦτο καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι αἱ γυναῖκες εὐτραφεῖς ὡς <δαμάλεις Βασανίτιδος ἀπαιτοῦσαν μὲ θρασύτητα χρήματα ἀπὸ τοὺς συζύγους των, διὰ νὰ πίνουν οἶνον καὶ οἰνοπνευματώδη ποτά! <Ἐπίδοτε ἡμῖν, ἔλεγον, ὅπως πίωμεν>! <δ' 1>.
Δριμεῖα ἦτο ἡ γλῶσσα, τὴν ὁποίαν κατ' ἐντολήν, βεβαίως, τοῦ Θεοῦ ἐχρησιμοποίει ὁ προφήτης.
Αὐστηροὶ οἱ ἔλεγχοι ἐναντίον τοῦ ἀποστάτου λαοῦ.
Τρομερὸς ὁ προαναγγελλόμενος ὄλεθρος.
Ἀλλὰ μὲ μίαν λαμπρὰν εἰκόνα ἀνορθώσεως καὶ ἀποκαταστάσεως, εὐημερίας, εἰρήνης καὶ δόξης κατακλείει τὰς προφητείας του ὁ Ἀμώς.
Ζωγραφίζει μὲ τὰ πλέον ζωηρὰ χρώματα τὴν ἀνόρθωσιν τῆς ἐνδόξου βασιλείας τοῦ Δαυΐδ, τὴν ἀνοικοδόμησιν τῆς κατεσκαμμένης χώρας, τὴν εὐτυχίαν τοῦ λαοῦ, καὶ προλέγει ὅτι καὶ ὅλα τὰ ἄλλα ἔθνη θὰ ἀναζητήσουν τὸν ἀληθινὸν Θεόν, θὰ πιστεύσουν εἰς αὐτὸν καὶ θὰ ἐπικαλοῦνται τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ.
Εἶναι προφανὲς ὅτι ὁ λαμπρὸς αὐτὸς ἐπίλογος τοῦ προφήτου ἀναφέρεται εἰς τὴν ἐν Χριστῷ λύτρωσιν καὶ ἀποκατάστασιν, εἰς τὸν νέον ἐκλεκτὸν τοῦ Θεοῦ λαόν, ποὺ θὰ περιλαμβάνει ἀδελφωμένους πλέον τοὺς Ἰσραηλίτας καὶ τοὺς ἐθνικοὺς ὑπὸ τὴν σκέπην τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, μετόχους ὅλους τῶν δωρεῶν τῆς χάριτος.
Ὁ χρόνος τοῦ προφητικοῦ ἔργου τοῦ Ἀμὼς τοποθετεῖται περὶ τὰ μέσα τὸν ὀγδόου αἰῶνος, ἐφ' ὅσον οὗτος ἔδρασεν ἐπὶ Ὀζίου, βασιλέως Ἰούδα, (869-737) καὶ ἐπὶ Ἰεροβοὰμ Β', βασιλέως Ἰσραήλ (784-744).
Τὸ θεόπνευστον τοῦτο βιβλίον ἀνήκει εἰς τὰ πρωτοκανονικά.

Σχόλιον Τοῦ Προφήτου Μιχαία

ΠΡΟΦΗΤΗΣ Μιχαίας, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα σημαίνει, <τίς εἶναι ὡς ὁ Γιαχβέ;> κατήγετο ἀπὸ τὴν Μωρέσεθ Γάθ, κωμόπολιν τῆς Ἰουδαίας, πλησίον τῆς Μεσογείου.
Ἔζησεν, ὅπως ἀναφέρει ὁ ἴδιος εἰς τὸν πρῶτον στίχον τοῦ θεοπνεύστου ἔργου του καὶ ὅπως συνάγεται ἀπὸ ἐσωτερικὰς καὶ ἐξωτερικὰς μαρτυρίας, ἐπὶ τῶν βασιλέων Ἰωάθαμ <740-736>, Ἄχαζ <736-716 καὶ Ἐζεκίου <716-687.
Εἶδε τὴν καταστροφὴν τῆς Σαμαρείας, ἡ ὁποία ἔγινεν ὑπὸ τῶν Ἀσσυρίων κατὰ τὸ 722.
Ἔζησεν εἰς μίαν ἐποχὴν καταπτώσεως τῶν δύο βασιλείων, ἀπομακρύνσεώς των ἀπὸ τοῦ Θεοῦ τῶν πατέρων των καὶ καταπατήσεως τῶν θείων ἐντολῶν.
Ρίπτει τὸ βλέμμα του ὁ προφήτης εἰς τὸν λαὸν καὶ βλέπει τὴν ἀμαρτωλότητα νὰ κυριαρχῇ.
Ἡ ἀληθὴς λατρεία πρὸς τὸν Θεόν ἔχει ἀλλοιωθῆ καὶ παραμερισθῆ τόσον εἰς τὴν Σαμάρειαν, ὅσον καὶ εἰς τὴν Ἰουδαίαν.
Ὁ λαὸς ἔχει μεγαλυτέραν ἐμπιστοσύνην εἰς τὴν δύναμίν του καὶ ὅχι εἰς τὸν Θεόν.
Ἡ ἀγνωμοσύνη του πρὸς τὸν εὐεργέτην Κύριον εἶναι καταφανής.
Ἡ κατάστασις τῶν ἀρχόντων εἶναι οἰκτρὰ καὶ ἐξοργιστική.
Οἱ ἄρχοντες καταδυναστεύουν τοὺς ἀδυνάτους, ζητοῦν δῶρα διὰ νὰ τοὺς προστατεύσουν.
Δωρολῆπται δὲ καθὼς εἶναι βγάζουν τὰς δικαστικάς των ἀποφάσεις ἀναλόγως πρὸς τὰ δῶρα, ποὺ λαμβάνουν.
Εἶναι ἅρπαγες ξένων περιουσιῶν καὶ κληρονομιῶν, γδέρνουν τοὺς πολίτας, κατατρώγουν τὰς σάρκας αὐτοῦ καὶ θραύουν τὰ ὀστᾶ των <ὡς κρέα εἰς χύτραν>.
Εἶναι δυνάσται καὶ ἐκμεταλλευταὶ τοῦ λαοῦ, οὐχὶ δέ, ὡς θα ἔπρεπε, ὁδηγοὶ καὶ προστάται του.
Ἄρχοντες, ἱερεῖς καὶ διδάσκαλοι τοῦ λαοῦ ἔχουν διαφθαρῆ.
Ἀλλὰ καὶ ὁ λαὸς ἔχει διαφθαρῆ.
Καταφρονεῖ τὸν θεῖον νόμον.
Ἔχει λησμονήσει τὰς εὐεργεσίας τοῦ Κυρίου, ὥστε ὁ Θεὸς παραπονούμενος, τρόπον τινά, νὰ ἐρωτᾷ· <λαός μου, τί ἐποίησά σοι ἢ τί ἐλύπησά σε ἢ τί σοι παρηνώχλησα;>
Ἐξ αἰτίας τῆς ἀμαρτωλότητος, τῆς ἀχαριστίας καὶ ἀπιστίας προλέγει ὁ προφήτης θλίψεις διὰ τὸν λαόν, ἐπιδρομὰς ἀλλοφύλων, λεηλασίας, καταστροφάς, πτωχείαν καὶ πεῖναν, συγκεκριμένως δὲ τὴν ἐπικειμένην καταστροφὴν τῆς Σαμαρείας.
Παρ' ὅλα ὅμως αὐτὰ ὁ Θεὸς ἀγαπᾷ τὸν λαὸν τοῦ Ἰσραήλ.
Τὸν θεωρεῖ ἰδικόν του λαόν, ἐκλεκτὴν οἰκογένειάν του.
Καὶ ὁ προφήτης προαναγγέλλει λύτρωσιν, ἀποκατάστασιν καὶ εἰρηνικὴν ζωὴν τοῦ λαοῦ.
Ὁ Θεὸς <ἐπιστρέψει καὶ οἰκτειρήσει ἡμᾶς, καταπαύσει τὰς ἀδικίας ἡμῶν καὶ ἀπορριφήσονται εἰς τὰ βάθη τῆς θαλάσσης>.
Ἀπὸ τὴν Σιὼν θὰ ἐξέλθῃ ὁ νέος νόμος καὶ λόγος τοῦ Κυρίου.
Διότι ἀπὸ τὴν Βηθλεέμ, τὸν οἶκον τοῦ Ἐφραθά, θὰ ἐξέλθῃ ὁ ἄρχων, ὁ Μεσσίας, αὐτὸς ποὺ ὑπάρχει πρὸ παντὸς χρόνου, διὰ νὰ ποιμάνῃ τὸ ποίμνιον αὐτοῦ <ἐν ἰσχύϊ> καὶ <ἐν δόξῃ ὀνόματος Κυρίου τοῦ Θεοῦ>.
Τὸ ὕφος τοῦ προφήτου εἶναι τομῶδες, αἱ εἰκόνες ἁπλαῖ, ἀλλὰ κτυπηταί, οἱ ἔλεγχοι του δριμεῖς, ἀλλὰ καὶ αἱ προαναγγελίαι τῆς λυτρώσεως λαμπραί, παραστατικαὶ καὶ ἐλκυστικαί.
Τὸ βιβλίον εἶναι δυνατὸν νὰ διαιρεθῇ εἰς τέσσαρα μέρη.
Τὸ πρῶτον <κεφ. α'-γ'>, ἔνθα ἐλέγχονται αἱ παρανομίαι καὶ προαναγγέλλονται τιμωρίαι· τὸ δεύτερον <κεφ. δ'-ε'>, ὅπου ἐκτίθενται αἱ ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ· τὸ τρίτον, εἰς τὸ ὁποῖον ἐν εἴδει διαλόγου μεταξὺ Θεοῦ καὶ λαοῦ ἀπειλοῦνται τιμωρίαι <κεφ. στ'>, καὶ τὸ τέταρτον <κεφ. ζ' 2-20>, ἔνθα παρέχεται βεβαία ἡ ἐλπὶς τῆς ἀπολυτρώσεως.
Ἀρχαῖα ἀντίγραφα ἀποσπασμάτων τοῦ ἐν λόγῳ βιβλίου ἐκ τῆς μεταφράσεως τῶν Ο' εὑρέθησαν κατὰ τὸ 1952 εἰς τὴν ἔρημον τῆς Ἰουδαίας.
Τὸ προφητικὸν αὐτὸ βιβλίον ἀνήκει εἰς τὰ πρωτοκανονικά.

Σχόλιον Τοῦ Προφήτου Ἰωήλ

ΠΡΟΦΗΤΗΣ Ἰωήλ, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα σημαίνει <ὁ Γιαχβὲ εἶναι Θεός>, υἱὸς τοῦ Βαθουήλ, δὲν εἶναι ἀκριβῶς γνωστὸν πότε ἔζησε.
Μερικοὶ τὸν ἐτοποθέτησαν πρὸ τοῦ Ἀμὼς καὶ τοῦ Ἡσαΐου, διότι βλέπουν ὅτι μερικὰ χωρία εἰς τὴν προφητείαν του ἀναφέρονται καὶ ὑπὸ τῶν δύο ἄλλων προφητῶν.
Ἄλλοι, οἱ περισσότεροι, φρονοῦν ὅτι ἔζησε μετὰ τὴν βαβυλώνιον αἰχμαλωσίαν, μεταξὺ τοῦ 500 καὶ 400 π.Χ.
Διότι, λέγουν, δὲν κάμνει καθόλου λόγον περὶ βασιλέων Ἰσραὴλ ἢ Ἰούδα, οὔτε περὶ Ἀσσυρίων καὶ Βαβυλωνίων, τῶν φοβερῶν κατὰ τὴν ἐποχὴν τῶν βασιλείων ἐχθρῶν τοῦ Ἰσραήλ, ἀλλὰ ἀναφέρει τοὺς Αἰγυπτίους, τοὺς Ἰδουμαίους, τοὺς Φοίνικας, τοὺς Φιλισταίους καὶ τοὺς Ἕλληνας.
Αὐτοὶ ὅμως οἱ λαοὶ μνημονεύονται καὶ ἀπὸ ἄλλους προφήτας τῆς ἐποχῆς τῶν βασιλέων.
Ὁ Ἰωὴλ ἔζησε κατὰ πᾶσαν πιθανότητα καὶ ἔδρασεν εἰς τὴν Ἰουδαίαν μὲ κέντρον τὴν Ἱερουσαλήμ.
Τὸ βιβλίον τοῦ προφήτου ἔχει μίαν ἀξιοπαρατήρητον ἑνότητα, σύνθεσιν καὶ καλλιέπειαν.
Διαιρεῖται φυσικώτατα εἰς δύο μέρη.
Τὸ πρῶτον <κεφ. α' καὶ β'>, ἔνθα μὲ ζωηρὰς εἰκόνας, κτυπητὰς περιγραφὰς καὶ ποιητικὰς ἐκφράσεις, ἱστορεῖ φοβερὰν ἐπιδρομὴν ἀκρίδων κατὰ τῆς Ἰουδαίας, καὶ παρακινεῖ ἱερεῖς καὶ λαὸν εἰς εἰλικρινῆ μετάνοιαν καὶ θερμὴν προσευχὴν πρὸς τὸν Θεόν, διὰ νὰ ἐπιτύχουν ἀπαλλαγὴν ἀπὸ τὴν μάστιγα καὶ καιροὺς εὐημερίας· καὶ τὸ δεύτερον <κεφ. γ' καὶ δ>, εἰς τὸ ὁποῖον προαναγγέλλει τὴν ἐπιφοίτησιν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος <ἐπὶ πᾶσαν σάρκα>, ὁπότε <προφητεύσουσιν οἱ υἱοὶ καὶ αἱ θυγατέρες>, οἱ πρεσβύτεροι θὰ λάβουν ἀποκαλύψεις διὰ προφητικῶν ἐνυπνίων καὶ οἱ νέοι ἄνδρες θα ἴδουν θεῖα ὁράματα.
Ὁ <προφήτης τῆς Πεντηκοστῆς> προαναγγέλλει ἐν συνεχείᾳ λύτρωσιν τοῦ Ἰσραήλ, συντριβὴν τῶν ἐχθρῶν του καὶ κρίσιν ὅλων ἀνεξαιρέτως τῶν ἐθνῶν, τὴν ὁποίαν ὁ δίκαιος Κριτὴς θα κάμῃ εἰς τὴν κοιλάδα Ἰωσαφάτ.
Μετὰ δὲ τὴν μεγάλην Ἡμέραν τοῦ Κυρίου θὰ ἐπακολουθήσουν πλούσιαι αἱ θεῖαι εὐλογίαι.
Ἡ Ἱερουσαλήμ <ἔσται ἁγία καὶ καὶ ἀλλογενεῖς οὐ διελεύσονται δι' αὐτῆς οὐκέτι.
Ἀποσταλάξει τὰ ὄρη γλυκασμὸν καὶ οἱ βουνοὶ ρυήσονται γάλα καὶ πηγὴ ἐξ οἴκου Κυρίου ἐξελεύσεται...>.
Εἶναι προφανὲς ὅτι τόσον ἡ ἐπιφοίτησις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅσον καὶ αἱ γλαφυρῶς διὰ συμβόλων καὶ εἰκόνων ἀναγγελλόμεναι εὐλογίαι ἀναφέρονται εἰς χριστιανικὴν ἐποχήν, εἰς τὴν συντέλειαν τοῦ κόσμου <ὁ ἥλιος καὶ ἡ σελήνη συσκοτάσουσι, καὶ οἱ ἀστέρες δύσουσι τὸ φέγγος αὐτῶν> καὶ εἰς τὴν μέλλουσαν κρίσιν καὶ ἀποκατάστασιν.
Ἕνα μέγα μέρος δηλαδὴ τῶν προφητειῶν τοῦ Ἰωὴλ εἶναι καθαρῶς χριστολογικόν, ἀναφερόμενον εἰς τὸν νέον Ἰσραήλ, τὸν λαὸν τῆς χάριτος εἰς τὴν νέαν Ἱερουσαλήμ, τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία θὰ ὑπάρχῃ <εἰς τὸν αἰῶνα, εἰς γενεὰς γενεῶν>· θὰ εἶναι αἰωνία.

Σχλολιον Τοῦ Προφήτου Ὀβδίου

ΠΟ ΕΙΚΟΣΙ ἕνα στίχους ἀποτελεῖται τὸ βιβλίον τοῦ προφήτου Ὀβδιού.
Μίαν μόλις σελίδα καταλαμβάνει εἰς τὰς συνήθεις ἐκδόσεις τοῦ κειμένου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.
Ἐν τούτοις ἀπὸ ἀρχαιοτάτων χρόνων ἔχει συγκαταριθμηθῆ μεταξὺ τῶν πρωτοκανονικῶν βιβλίων καὶ ἀπολαμβάνει τῆς αὐτῆς, ὅπως καὶ τὰ ἄλλα θεόπνευστα βιβλία, ἐκτιμήσεως.
Διότι αἱ παρὰ Θεοῦ διὰ μέσου τῶν προφητῶν ἀποκαλύψεις ἔχουν ἅπασαι τὴν σφραγίδα τῆς θείας αὐθεντίας, ἀνεξαρτήτως τῆς ἐκτάσεως αὐτῶν.
Ὁ Ὀβδιού, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα σημαίνει <δοῦλος τοῦ Γιαχβέ>, ἔζησε καὶ ἐκήρυξεν ὡς προφήτης εἰς τὸ βασίλειον τοῦ Ἰούδα, ἂν κρίνωμεν ἐκ τοῦ γεγονότος, ὅτι εἰς τὰς προφητείας του κάμνει λόγον κυρίως περὶ τῆς Ἱερουσαλήμ, τῆς Ἰουδαίας καὶ τῆς συνορευούσης πρὸς αὐτὴν Ἰδουμαίας.
Ὁ χρόνος τῆς δράσεως τοῦ προφήτου δὲν εἶναι ἀκριβῶς γνωστός.
Ἀπὸ τὸ περιεχόμενον τοῦ βιβλίου του φαίνεται ὄτι αὐτὸ ἐγράφη, ὅταν ἡ Ἱερουσαλὴμ εἶχε κατακτηθῆ ἀπὸ ἐχθρούς, οἱ κάτοικοί της εἶχαν ἀπαχθῆ εἰς αἰχμαλωσίαν, οἱ δὲ Ἰδουμαῖοι ἐπέχαιρον διὰ τὴν κατάκτησιν τῆς Ἱερουσαλὴμ καί, τὸ χειρότερον, εἶχον λάβει μέρος εἰς τὴν διανομὴν λαφύρων μαζῆ μὲ τοὺς κατακτητάς.
Ἡ Ἱερουσαλὴμ τρεῖς φορὰς κατεκτήθη ἀπὸ ἐχθρούς.
Ἀπὸ τὸν Σουσακὶμ περὶ τὸ 932 <Γ' Βασιλ. ιδ' 25 κ. ἐφ.>, ἀπὸ Φιλισταίους καὶ Ἄραβας ἐπὶ Ἰωράμ <844-842> καὶ ἀπὸ τὸν Ναβουχοδονόσορα τῷ 586.
Τὸ μᾶλλον πιθανὸν φαίνεται ὅτι ὁ Ὀβδιοὺ εἶχε πρὸ ὀφθαλμῶν τὴν δευτέραν κατάληψιν τῆς Ἱερουσαλήμ.
Τὴν προφητείαν τοῦ Ὀβδιοὺ ἔχουν ὑπ' ὅψει ὁ Ἱερεμίας καὶ ὁ Ἰωήλ. Συνάγεται, λοιπόν, ἐκ τούτων ὅτι ὁ Ὀβδιοὺ εἶναι εἰς ἐκ τῶν ἀρχαιοτέρων προφητῶν ζήσας κατὰ τὰ μέσα τοῦ θ' αἰῶνος.
Τὸ βιβλίον του διαιρεῖται εἰς δύο τμήματα, συνδεόμενα ὅμως στενῶς μεταξύ των.
Τὸ πρῶτον <1-10>, εἰς τὸ ὁποῖον προλέγει τρομερὰν τὴν καταστροφὴν τῶν Ἰδουμαίων διὰ τὴν συμμετοχήν των εἰς τὴν σκληρὰν ἐπιδρομὴν τῶν βαρβάρων κατὰ τῆς Ἱερουσαλήμ, καὶ εἰς τὸ δεύτερον, ἔνθα προαναγγέλλει τὸν θρίαμβον τῶν Ἰουδαίων ἐναντίον τῶν Ἰδουμαίων καὶ τῶν ἄλλων ἐχθρῶν, καὶ τὴν αἰωνίαν, ἔνδοξον βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τῆς νέας Σιών.

Σχόλιον Τοῦ Προφήτου Ἰωνᾶ

Ο ΘΕΟΠΝΕΥΣΤΟΝ βιβλίον Ἰωνᾶ τοῦ προφήτου ἔχει καὶ τοῦτο τὸ χαρακτηριστικόν· ὅτι δὲν ἀναφέρεται εἰς τὸν λαὸν τοῦ Ἰσραήλ, ὅπως κατὰ κανόνα τὰ ἄλλα προφητικὰ βιβλία· δὲν κάμνει λόγον περὶ τῆς Ἱερουσαλὴμ καὶ τοῦ θυσιαστηρίου, ἀλλὰ ἀναφέρεται εἰς μίαν πολυάνθρωπον εἰδωλολατρικὴν πόλιν, βυθισμένην εἰς τὴν ἁμαρτίαν, τὴν Νινευή.
Σκοπός του ἄμεσος εἶναι νὰ δείξῃ κατὰ τὸν πλέον παραστατικὸν τρόπον τὸ ἔλεος καὶ τὴν συγκατάβασιν τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς οἰουσδήποτε ἁμαρτωλούς, ὅταν αὐτοὶ δείξουν εἰλικρινῆ μετάνοιαν καὶ διάθεσιν πρὸς διόρθωσιν.
Ἕτερος δὲ ἔμμεσος, ἀλλὰ πολὺ βαθύτερος καὶ οὐσιαστικώτερος, σκοπὸς εἶναι νὰ συμβολίσῃ τὴν λυτρωτικὴν θυσίαν τοῦ θεανθρώπου, τὴν εἰς Ἅδου τριήμερον κάθοδον αὐτοῦ καὶ τὴν ἔνδοξον ἀνάστασίν του.
Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἀπεκάλυψε τὸν συμβολισμὸν αὐτόν, τὴν προτύπωσιν τῆς καθόδου του εἰς Ἅδου καὶ τὴν ἀνάστασιν.
Εἰς τοὺς πονήρως ζητοῦντας ἀπὸ αὐτὸν σημεῖον τῆς ἀποστολῆς του γραμματεῖς καὶ Φαρισαίους, ἀπήντησεν ὁ Κύριος ὅτι εἰς τὴν γενεὰν αὐτήν, τὴν ἄπιστον καὶ ἁμαρτωλήν, θα δοθῇ σημεῖον· τὸ σημεῖον Ἰωνᾶ τοῦ προφήτου· <Ὥσπερ γὰρ ἐγένετο Ἰωνᾶς ὁ προφήτης, εἶπεν, ἐν τῇ κοιλίᾳ τοῦ κήτους τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας, οὕτως ἔσται καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ καρδίᾳ τῆς γῆς τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας>.
Καὶ ἐν συνεχείᾳ ἀνέφερε τὸ κήρυγμα το Ἰωνᾶ, τὸ ὁποῖον συνεκλόνισε καὶ ἐκίνησεν εἰς σωτήριον μετάνοιαν τοὺς Νινευΐτας· ἐνῷ οἱ Φαρισαῖοι καὶ οἱ ὅμοιοί των μολονότι ἤκουον τὸ κήρυγμα αὐτοῦ τοῦ θεανθρώπου καὶ ἔβλεπον τὰ πολυάριθμα αὐτοῦ θαύματα, δὲν ἐκινοῦντο εἰς μετάνοιαν.
Ἀπεδείχθησαν πολὺ χειρότεροι ἀπὸ τοὺς Νινευΐτας, ἀδιορθώτως ἁμαρτωλοί.
Καὶ προσέθεσεν ὁ Κύριος· <ἰδού, πλεῖον Ἰωνᾶ ὧδε> <Ματθ. ιβ' 38-41>.
Ὁ Ἰωνᾶς, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα σημαίνει <περιστερά>, ἀναφέρεται ὑπὸ τοῦ Τωβίτ <ἰδ' 4>, ὅπως ἐπίσης καὶ εἰς τὸ Γ' Μακκαβαίων <στ' 8>. Χωρία δὲ ἐκ τοῦ βιβλίου του ἐπαναλαμβάνονται σχεδὸν αὐτολεξεὶ ἀπὸ τοὺς προφήτας Ἱερεμίαν καὶ Ἰεζεκιήλ.
Ὅλα αὐτά, ὅπως καὶ ἡ ὁμόφωνος παράδοσις τῶν Ἑβραίων, μαρτυροῦν τὴν ἱστορικὴν ὕπαρξιν τοῦ Ἰωνᾶ καὶ τὴν ἀκρίβειαν τῶν ὅσων αὐτὸς ἀναγράφει.
Εἰς δὲ τὸ Δ' Βασιλειῶν <ιδ' 25>, ἀναφέρεται ὁ προφήτης Ἰωνᾶς, ὡς υἱὸς Ἀμαθί, καταγόμενος ἀπὸ τὴν Γεθχοφέρ, κειμένην βορείως τῆς Ναζαρέτ.
Ἐκεῖ ἀναγράφεται ὅτι ἔζησεν ἐπὶ τῆς ἐποχῆς Ἱεροβοὰμ τοῦ Β', βασιλέως τοῦ Ἰσραήλ <783-743>.
Ἦτο σχεδὸν σύγχρονος τοῦ Ἀμὼς καὶ Ὠσηέ.
Εἰς τὸ βιβλίον του ἱστορεῖ ὁ Ἰωνᾶς τὴν ἄρνησίν του εἰς τὴν ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ νὰ μεταβῇ καὶ κηρύξῃ μετάνοιαν πρὸς τοὺς Νινευΐτας, τὸ ταξείδιον πρὸς Θαρσίς, τὴν φοβερὰν τρικυμίαν, τῆς ὁποίας αἰτία ὑπῆρξεν αὐτός, τὴν ἀπόρριψίν του ὑπὸ τῶν ναυτῶν εἰς τὴν θάλασσαν, τὴν κατάποσίν του ὑπὸ τεραστίου κήτους, τὸ ὁποῖον καὶ τὸν ἐξήμεσεν εἰς τὴν παραλίαν.
Κατόπιν νέας ἐντολῆς τοῦ Κυρίου μετέβη εἰς Νινευή, ὅπου ἐκήρυξε τὴν ἐντὸς τριῶν ἡμερῶν καταστροφήν της.
Τὸ κήρυγμά του ἔγινεν αἰτία μετανοίας τῶν κατοίκων καὶ σωτηρίας των, πρᾶγμα τὸ ὁποῖον ἐλύπησε μέχρι θανάτου τὸν Ἰωνᾶν, διότι τὸν παρουσίαζεν, ὅπως αὐτὸς ἐνόμιζεν, ὡς ψευδοπροφήτην.
Διὰ τῆς κολοκύνθης ὅμως ὁ Θεὸς αἰσθητοποίησεν εἰς αὐτὸν τὸ ἔλεός του πρὸς τοὺς μετανοοῦντας.
Σύ, τοῦ εἶπεν ὁ Θεός, ἐλυπήθης διὰ μίαν κολοκύνθην ξηρανθεῖσαν, διὰ τὴν ὁποίαν δὲν ἐκοπίασες.
<Ἐγὼ οὐ φείσομαι ὑπὲρ Νινευή, τῆς πόλεως τῆς μεγάλης;>
Τὸ βιβλίον διαιρεῖται εἰς τέσσαρα τμήματα, ὅπως φανερώνουν τὰ τέσσαρα αὐτοῦ κεφάλαια.

Σχόλιον Τοῦ Προφήτου Ναούμ

ΕΡΙ ΤΟΥ προφήτου Ναοὺμ γνωρίζομεν μόνον ὅσα περιέχονται καὶ ὅσα ὑπονοοῦνται περὶ αὐτοῦ εἰς τὸ βιβλίον του.
Δὲν ἔχομεν ἄλλην ἔξωθεν πληροφορίαν.
Τὸ ὄνομά του, συγγενὲς πρὸς τὸ ὄνομα Νεεμίας, σημαίνει <παρηγορημένος>.
Ἐπονομάζεται Ἐλκεσαῖος εἰς δήλωσιν τῆς καταγωγῆς του ἀπὸ τὸ χωρίον Ἐλκές.
Ποῦ ἀκριβῶς ἔκειτο αὐτὸ εἶναι ἄγνωστον.
Μερικοὶ τὸ τοποθετοῦν εἰς τὴν Γαλιλαίαν καὶ ἄλλοι κάπου πλησίον τῆς Νινευή.
Ὅπως φαίνεται, ἀπὸ τὰ ὅσα γράφει, ἔζησε μετὰ τὴν καταστροφὴν τῶν Θηβῶν τῆς Αἰγύπτου, τῆς ἄλλως καλουμένης Ἀμμών, ἐπισυμβᾶσαν τῷ 663 καὶ πρὸ τῆς καταστροφῆς τῆς Νινευή, τῆς ὁποίας καὶ προλέγει τὴν τρομερὰν καταστροφήν <612>.
Ἐπομένως ἔζησε περὶ τὰ μέσα τοῦ ἑβδόμου αἰῶνος.
Τὸ βιβλίον του ἀνῆκον εἰς τὰ πρωτοκανονικὰ βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, εἶναι κυρίως προφητεία, ἀπειλητικὴ προαναγγελία τῆς ἐπερχομένης καταστροφῆς ἐναντίον τῆς Νινευὴ καὶ ὅλης τῆς Ἀσσυριακῆς βασιλείας, ἡ ὁποία ἤσκησε τυραννικὴν καὶ λῃστρικὴν κυριαρχίαν ἐπὶ τῶν ἄλλων λαῶν.
Τὸ βιβλίον εἶναι δυνατὸν νὰ διαιρεθῇ εἰς τρία τμήματα.
Εἰς τὸ πρῶτον <α'-β'1>, εἰς τὸ ὁποῖον περιγράφεται ἡ παντοδυναμία τοῦ Κυρίου, προστατευτικὴ διὰ τοὺς δικαίους, τιμωρὸς διὰ τοὺς ἀμετανοήτους ἁμαρτωλούς· εἰς τὸ δεύτερον <β' 1-14>, ὅπου προαναγγέλλεται μὲ τὰς πλέον κτυπητὰς φράσεις καὶ παραστατικὰς εἰκόνας ὁ ὄλεθρος τῆς Νινευή· καὶ εἰς τὸ τρίτον <κεφ. γ'>, ἔνθα ἡ Νινευὴ χαρακτηρίζεται ὡς <πόλις αἱμάτων, ὅλη ψευδής, ἀδικίας πλήρης>, πωλημένη εἰς τὴν ἁμαρτίαν, βδελυρὰ διὰ τὰς βρωμερότητάς της, ἀμετανόητος εἰς τὴν κακίαν της.
Ἄλλοτε ἐπὶ Ἰωνᾶ μετενόησε καὶ ἐσώθη.
Τώρα ὅμως μένει ἀμετανόητος καὶ ἐσκληρυμμένη.
Διὸ καὶ ἡ δικαία καταστροφή της εἶναι ὁριστικὴ καὶ βεβαία.
Τὸ ἔργον αὐτὸ τοῦ Ναοὺμ διὰ τὴν καλλιέπειαν αὐτοῦ, διὰ τὴν παραστατικότητα τῶν εἰκόνων καὶ ἀλληγοριῶν του, διὰ τὸ παθητικὸν καὶ δραματικὸν ὕφος του, διὰ τὰς ἐναλλασσομένας ζωηρὰς σκηνάς του, θεωρεῖται ὡς ἕνα ἀπὸ τὰ ποιητικώτερα βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὡς ἕνα λογοτεχνικὸν ἀριστούργημα.
Δημιουργεῖ ζωηρὰς ἐντυπώσεις εἰς τὸν ἀναγνώστην.

Σχόλιον Τοῦ Προφήτου Ἀμβακούμ

ΠΡΟΦΗΤΗΣ Ἀμβακούμ, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα σημαίνει <θερμὸς ἐναγκαλισμός>, δὲν εἶναι γνωστόν, ποὺ ἐγεννήθη οὔτε καὶ ἀκριβῶς πότε ἔζησε.
Κάποια μεταχριστιανική, ἀλλ' ὄχι καὶ βεβαία, παράδοσις ἀναφέρει ὅτι ὁ προφήτης κατήγετο ἀπὸ τὴν Βαιθζαχαρία, κωμόπολιν νοτίως τῆς Ἱερουσαλὴμ πλησίον τοῦ <λόφου Χαμπακούκ>.
Κατὰ κάποιαν προσέγγισιν ὁ χρόνος τῆς δράσεως του τοποθετεῖται μᾶλλον πρὸς τὸ τέλος τοῦ ἑβδόμου αἰῶνος, μεταξὺ τῶν ἐτῶν 625 καὶ 598.
Τοῦτο δέ, διότι εἰς τὸ βιβλίον του κάμνει λόγον περὶ ἐπικειμένης κατὰ τῆς Ἰουδαίας ἐπιδρομῆς τῶν Χαλδαίων, οἱ ὁποῖοι περὶ τὴν ἐποχὴν αὐτὴν ἔκαμαν τὴν ἐμφάνισιν εἰς τὰς παρὰ τὴν Παλαιστίνην περιοχάς.
Δὲν ἀναφέρει ὅμως ὁ προφήτης τὴν κατάληψιν τῆς Ἱερουσαλήμ, ἡ ὁποία ἔγινε κατὰ τὸ 597 π.Χ.
Ἄρα πρὸ τῆς χρονολογίας αὐτῆς ἔγραψε τὰς προφητείας του. Ἐπομένως δύναται νὰ λεχθῇ ὅτι ὁ Ἀμβακοὺμ ἐκήρυξε μεταξὺ τῶν δύο βασιλέων τοῦ Ἰούδα, τοῦ Ἰωσίου <641-610> καὶ τοῦ Ἰωακείμ <610-599>.
Τὸ βιβλίον του παρουσιάζει μίαν ἐμφανῆ ἀρχιτεκτονικὴν δομὴν καὶ συνοχήν, γεγονὸς τὸ ὁποῖον μαρτυρεῖ τὴν ἑνότητα αὐτοῦ.
Δύναται νὰ διαιρεθῇ εἰς τρία τμήματα.
Εἰς τὸ πρῶτον <κεφ. α'>, ἔνθα ὑπὸ τύπον διαλόγου ἐκφράζει τὴν πικρίαν του ὁ προφήτης διὰ τὴν ἐπικρατοῦσαν εἰς τὸν ἰουδαϊκὸν λαὸν ἀδικίαν, καὶ λαμβάνει ἀπὸ τὸν Θεὸν τὴν ἀπάντησιν, ὅτι διὰ τοῦτο δὲν θὰ βραδύνη ἡ δικαία τιμωρία, ἡ ὁποία θὰ πραγματοποιηθῇ διὰ τῆς καταστρεπτικῆς ἐπιδρομῆς τῶν Χαλδαίων. Καὶ ὁ προφήτης παρακαλεῖ τὸν Θεὸν νὰ λυπηθῇ καὶ σῶσῃ τὸν λαόν του.
Εἰς τὸ δεύτερον <κεφ. β'>, ὅπου ὁ Θεὸς ἀποκαλύπτει τὴν ὁριστικὴν καταστροφὴν καὶ τὴν πλήρη ἐξαφάνισιν τοῦ εἰδωλολατρικοῦ λαοῦ τῶν Χαλδαίων, ἐξ αἰτίας τῶν ἀναριθμήτων φοβερῶν ἐγκλημάτων των, ἡ ὁποία καὶ ἔγινεν ὑπὸ τῶν Μηδοπερσῶν τῷ 538 π.Χ.
Καὶ εἰς τὸ τρίτον <κεφ. γ'>, τὸ ὁποῖον ἀποτελεῖ μίαν μεγαλειώδη θερμὴν προσευχὴν τοῦ προφήτου.
Ἀνυμνολογεῖ εἰς αὐτὴν τὴν ἄπειρον δόξαν τοῦ Θεοῦ, τὴν παντοδυναμίαν του, τὴν δικαιοσύνην του καὶ τὴν ἀγαθότητα του. <Ὁ Κύριος ἔστη καὶ ἐσαλεύθη ἡ γῆ· ἐπέβλεψε καὶ διετάκη ἔθνη· διεθρύβη τὰ ὄρη βίᾳ, ἐτάκησαν βουνοὶ αἰώνιοι>!
Ὁ Θεὸς ὅμως εἶναι πάλιν ὁ χορηγὸς τῆς σωτηρίας καὶ τῆς χαρᾶς. <Ἐγὼ δέ, διαλαλεῖ ὁ προφήτης ἐκπροσωπῶν καὶ τοὺς διὰ μέσου τῶν αἰώνων πιστούς, ἐν τῷ Κυρίῳ ἀγαλλιάσομαι, χαρήσομαι ἐπὶ τῷ Θεῷ τῷ σωτῆρί μου>.
Τὸ βιβλίον διακρίνεται καὶ διὰ τὴν λίαν ἀξιόλογον λογοτεχνικὴν χάριν του.

Σχόλιον Τοῦ Προφήτου Σοφονία

ΠΡΟΦΗΤΗΣ Σοφονίας παρέχει εἰς τὴν ἀρχὴν τοῦ βιβλίου του πληροφορίας περὶ τῆς καταγωγῆς του, ἀνερχομένας μέχρι καὶ τοῦ τετάρτου κατὰ χρονολογικὴν σειρὰν προγόνου του.
Ἦτο υἱὸς τοῦ Χουσί, υἱοῦ τοῦ Γοδολίου, υἱοῦ τοῦ Ἀμορίου, υἱοῦ τοῦ Ἐζεκίου.
Ὁ τελευταῖος οὗτος, φρονοῦν μερικοί, ὅτι ἦτο ὁ βασιλεὺς Ἐζεκίας. Φαίνεται δὲ τοῦτο μᾶλλον πιθανόν, ἐφ' ὅσον ὁ προφήτης ἔκρινεν εὔλογον νὰ ἀναγάγῃ τὸ γενεαλογικὸν δένδρον μέχρις Ἐζεκίου τοῦ προπροπάππου του, διὰ νὰ δηλώσῃ ἴσως τὴν εὐγενῆ καταγωγήν του.
Τὸ ὄνομα Σοφονίας σημαίνει <ὁ Γιαχβὲ κρύπτει>, δηλαδὴ περιφρουρεῖ, προστατεύει.
Ἔζησε καὶ ἔδρασεν, ὅπως ὁ ἴδιος ἀναφέρει, εἰς τὴν περιοχὴν Ἰούδα, <ἐν ἡμέραις Ἰωσίου, υἱοῦ Ἀμών, βασιλέως Ἰούδα>, βασιλεύσαντος ἀπὸ τοῦ 640 μέχρι τοῦ 609.
Ἦτο δηλαδὴ σύγχρονος τοῦ προφήτου Ναοὺμ καὶ τοῦ προφήτου Ἱερεμίου, ὁ ὁποῖος εἰδικώτερον εἶχεν ἀρχίσει τὸ προφητικόν του ἔργον κατὰ τὸ δέκατον τρίτον ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Ἰωσίου, ἤτοι τῷ 627.
Τὸ βιβλίον ἠμπορεῖ νὰ διαιρεθῇ εἰς τέσσαρα μέρη.
Εἰς τὸ πρῶτον <κεφ. α'-β' 3>, ἔνθα καταφέρεται κατὰ τῆς κρατούσης τότε εἰς τὴν Ἰουδαίαν εἰδωλολατρείας καὶ ἀστρολατρείας, κατὰ τῶν ἀρχόντων, τῶν αὐλικῶν, τῶν δικαστῶν καὶ τοῦ λαοῦ διὰ τὰς παρανομίας των καὶ προλέγει ὅτι <ἐγγὺς ἡ ἡμέρα Κυρίου ἡ μεγάλη, ἡμέρα ὀργῆς, θλίψεως καὶ ἀνάγκης, γνόφου, σκότους καὶ ὁμίχλης>, κατὰ τὴν ὁποίαν ἐν τῇ δικαίᾳ του ὀργῇ θὰ καταστρέψῃ ὁ Κύριος τὴν χώραν μὲ τὸ πῦρ τοῦ θυμοῦ του.
Καλεῖ δὲ τοὺς Ἰουδαίους εἰς ἔγκαιρον σωτήριον μετάνοιαν.
Εἰς τὸ δεύτερον <κεφ. β' 4-15>, ὅπου προλέγει σκληρὰς τιμωρίας κατὰ τῶν εἰδωλολατρικῶν ἐθνῶν, κατὰ τῶν Φιλισταίων, τῶν Μωαβιτῶν, τῶν Ἀμμωνιτῶν, τῶν Αἰθιόπων, τῶν Ἀσσυρίων κ.ἅ.
Θὰ συντρίψῃ καὶ θὰ ἐρημώσῃ τὴν Νινευή.
Θὰ κατακλύσουν τὰ ἐρείπιά της <πάντα τὰ θηρία τῆς γῆς, καὶ χαμαιλέοντες καὶ ἐχῖνοι... καὶ κόρακες ἐν τοῖς πυλῶσιν αὐτῆς>, διότι αὐτή, ὅπως καὶ αἱ ἄλλαι πόλεις, ὑπῆρξε φαύλη καὶ ἀλαζών.
Εἰς τὸ τρίτον <κεφ. γ' 1-8>, στρέφει τὸν λόγον εἰδικῶς κατὰ τῆς Ἱερουσαλήμ, τῆς ὁποίας οἱ προφῆται ἦσαν ἀσκοῖ φουσκωμένοι μὲ ἀέρα, οἱ ἱερεῖς ἀσεβεῖς πρὸς τὸν Θεὸν καὶ τὸν ναόν, οἱ ἄρχοντες λέοντες ὠρυόμενοι, οἱ κριταὶ λύκοι τῆς Ἀραβίας.
Καὶ εἰς τὸ τέταρτον <κεφ. γ' 9-20>, ἔνθα προαναγγέλλει καὶ ὑπόσχεται τὴν ἀπελευθέρωσιν τοῦ λαοῦ, τὴν ἠθικὴν λύτρωσίν του, τὴν τιμὴν καὶ τὴν δόξαν του, ἐκ μέρους τῶν ἄλλων λαῶν!
Καλεῖ τὴν Ἱερουσαλὴμ νὰ χαρῇ· <Χαῖρε σφόδρα, θυγάτερ Σιών. Κήρυσσε, θυγάτερ Ἱερουσαλήμ, εὐφραίνου καὶ κατατέρπου ἐξ ὅλης καρδίας σου, θυγάτερ Ἱερουσαλήμ>!
Εἶναι αἱ προφητεῖαι αὐταὶ χριστολογικαί.
Ἀναφέρονται εἰς τὸν νέον Ἰσραήλ, εἰς τὴν νέαν Σιών, εἰς τὴν διὰ τοῦ Χριστοῦ ἀπολύτρωσιν τῶν λαῶν.

Σχόλιον Τοῦ Προφήτου Ἀγγαίου

ΕΡΙ ΤΟΥ προφήτου Ἀγγαίου γίνεται ἐπανειλημμένως λόγος καὶ εἰς τὰ βιβλία Ἔσδρα Α' καὶ Β', ἐν συναρτήσει πάντοτε πρὸς τὸν προφήτην Ζαχαρίαν.
Οὕτως εἰς Α' Ἔσδρα στ' 1 γράφεται· <ἐν τῷ δευτέρῳ ἔτει τῆς Δαρείου βασιλείας ἐπροφήτευσεν Ἀγγαῖος καὶ Ζαχαρίας, ὁ τοῦ Ἀδδώ, οἱ προφῆται ἐπὶ τοὺς Ἰουδαίους ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ καὶ Ἱερουσαλὴμ ἐπὶ τῷ ὀνόματι Κυρίου τοῦ Θεοῦ Ἰσραὴλ ἐπ' αὐτούς> <βλ. καὶ Β' Ἔσδρα ε' 1, στ' 14>.
Ὁ Ἀγγαῖος, ὅπως ἄλλωστε φαίνεται καὶ ἀπὸ πολυαρίθμους ἰστορικὰς μαρτυρίας τοῦ βιβλίου του, ἔζησε μετὰ τὴν ἐπάνοδον τῶν Ἰουδαίων ἀπὸ τὴν βαβυλώνειον αἰχμαλωσίαν καὶ κατὰ τοὺς χρόνους τῆς ἀνοικοδομήσεως τοῦ ὑπὸ τοῦ Ναβουχοδονόσορος καταστραφέντος ναοῦ.
Πότε ὅμως ἀκριβῶς καὶ ποῦ ἐγεννήθη δὲν εἶναι γνωστόν.
Μαζῆ μὲ τὸν προφήτην Ζαχαρίαν ἐβοήθησεν εἰς τὸ ἔργον των σπουδαίως τοὺς δύο ἀρχηγοὺς τῶν ἐπαναπατρισθέντων Ἰουδαίων, τὸν ὑπὸ τῶν Περσῶν διορισθέντα κυβερνήτην Ζοροβάβελ καὶ τὸν ἀρχιερέα Ἰησοῦν, ἐνεθάρρυνε δὲ καὶ ἐνεψύχωσε τοὺς Ἰουδαίους εἰς τὴν ἀνοικοδόμησιν το ναοῦ.
Ὁ ναὸς δὲν εἶχεν ἀνοικοδομηθῆ, μολονότι δεκαεπτὰ σχεδὸν ἔτη εἶχον παρέλθει ἀπὸ τῆς ἐπανόδου τῶν Ἰουδαίων.
Εἶχε καταλάβει αὐτοὺς μιὰ ἀποθάρρυνσις, μιὰ ἀποκαρδίωσις ἐξ αἰτίας τῶν δυσκολιῶν, ποὺ εἶχον συναντήσει κατὰ τὴν ἀνοικοδόμησιν καὶ εἰδικώτερον ἐξ αἰτίας τῶν ἐμποδίων καὶ τῶν ἐπιδρομῶν περιοίκων λαῶν.
Εἶχον ἀνοικοδομήσει τὸ θυσιαστήριον, εἶχον προχωρήσει κάπως εἰς τὴν τοιχοποιΐαν τοῦ ναοῦ, ἀλλ' ἐσταμάτησαν ἕως ἐκεῖ.
Ὅμως κατὰ τὸ 520, κατὰ τὸ δεύτερον ἕτος τῆς βασιλείας τοῦ Δαρείου, υἱοῦ τοῦ Ὑστάσπους, ἐπεμβαίνει ἐνεργῶς ὁ Ἀγγαῖος, κηρύττει, ἐνθαρρύνει, ἀπειλεῖ, προτρέπει ἐντόνως ἀρχηγοὺς καὶ λαόν, καὶ οἱ Ἰουδαῖοι ἀναθαρρήσαντες ἀνέλαβον μὲ ζῆλον καὶ ἔφεραν εἰς πέρας τὴν πλήρη ἀνοικοδόμησιν τοῦ ναοῦ.
Τὸ βιβλίον του, μικρὸν εἰς ἔκτασιν, νευρῶδες ὅμως εἰς ὕφος καὶ νοήματα, διαιρεῖται εἰς τέσσαρα μέρη, κατὰ τὰς τέσσαρας αὐτοῦ μικρὰς προφητείας.
Εἰς τὸ πρῶτον <κεφ. α' 1-15>, εἰς τὸ ὁποῖον ἐπιτιμᾷ ὁ προφήτης τοὺς Ἰουδαίους, διότι εἰργάσθησαν μὲν διὰ τὴν ἀνοικοδόμησιν τῶν ἰδικῶν των - ἀρκετὰ μάλιστα περιποιημένων οἰκιῶν, καὶ παρημέλησαν τὴν ἀνοικοδόμησιν το οἴκου τοῦ Κυρίου· διὰ τοῦτο καὶ τοὺς ἔστειλεν ὁ Θεὸς ξηρασίαν καὶ ἀφορίαν.
Εἰς τὸ δεύτερον <κεφ. β' 1-9>, ἔνθα προαναγγέλλει ὁ προφήτης, ὅτι ὁ πτωχὸς καὶ ἄσημος αὐτὸς ναὸς θὰ ἀποκτήσῃ κάποτε μεγάλην δόξαν. Εἰς τὸ τρίτον <κεφ. β' 10-19>, ἔνθα κάμνει λόγον περὶ τοῦ νομικοῦ καθαρισμοῦ καὶ τῆς προσεχοῦς εὐφορίας τῶν καρπῶν τῆς γῆς.
Καὶ εἰς τὸ τέταρτον <κεφ. β' 20-23>, ὅπου προλέγει συντριβὴν εἰδωλολατρικῶν λαῶν καὶ δόξαν τοῦ Ἰσραήλ.
Αἱ προφητεῖαι του ἔχουν καὶ χριστολογικὸν χαρακτῆρα, ἰδία αἱ ἀναφερόμεναι εἰς τὴν δόξαν τοῦ ναοῦ, τὴν ἀνάδειξιν τοῦ νέου Ἰσραὴλ καὶ τὴν νέαν περίοδον ἐπικρατήσεως <εἰρήνης ψυχικῆς>.

Σχόλιον Τοῦ Προφήτου Ζαχαρίου

ΝΑ ΑΠΟ τὰ πλέον δύσληπτα, ἀλλὰ καὶ ἐκδήλως χριστολογικὰ βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, εἶναι τὸ τοῦ προφήτου Ζαχαρίου.
Ὁ Ζαχαρίας, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα σημαίνει <ὃν ὁ Γιεχωβὰ ἐνθυμεῖται>, ἦτο υἱὸς τοῦ Βαραχίου καὶ ἐγγονὸς τοῦ Ἀδδώ, ὅπως ὁ ἴδιος ἀναγράφει εἰς τὸν πρῶτον στίχον τοῦ βιβλίου του.
Ἀνῆκεν εἰς τὴν φυλὴν Λευῒ καὶ κατήγετο ἀπὸ ἰερατικὸν γένος.
Δὲν εἶναι δὲ ὁ ὑπὸ τοῦ Κυρίου ἀναφερόμενος Ζαχαρίας, υἱὸς Βαραχίου, τὸν ὁποῖον εἶχον φονεύσει οἱ Ἰσραηλῖται <μεταξὺ τοῦ ναοῦ καὶ τοῦ θυσιαστηρίου> <Ματθ. κγ' 35>.
Πιθανὸν φαίνεται ὅτι εἶχε γεννηθῆ εἰς Βαβυλῶνα, ὅπου αἰχμάλωτοι τοῦ Ναβουχοδονόσορος ἔζων οἱ γονεῖς του.
Νέος κατὰ τὴν ἡλικίαν ἐγκατέλειψε τὴν Βαβυλῶνα μαζῆ μὲ τὸν πάππον του Ἀδδὼ καὶ τοὺς ἐπαναπατρισθέντας Ἰουδαίους κατὰ τὸ 536 καὶ ἐγκατεστάθη εἰς τὴν Ἱερουσαλήμ.
Μὲ κέντρον τὴν πόλιν αὐτὴν ἤρχισε τὸ προφητικόν του ἔργον, ὅπως καί, ὁ Ἀγγαῖος, <ἐν τῷ ὀγδόῳ μηνί, ἔτους δευτέρου ἐπὶ Δαρείου> ἤτοι κατὰ Νοέμβριον τοῦ 520, δεκαὲξ ἔτη μετὰ τὴν ἐπιστροφήν του ἐκ Βαβυλῶνος.
Εἶναι χαρακτηριστικὸν ὅτι κατὰ τὸ ἔτος 520 ὀνομάζεται <νεανίας> <β' 8>, πρᾶγμα τὸ ὁποῖον σημαίνει ὅτι εἰς νεαρὰν ἡλικίαν, πιθανῶς ἐφηβικήν, εἶχεν ἐγκαταλείψει τὴν Βαβυλῶνα.
Ἐπὶ πόσον χρόνον ἤσκησε τὸ προφητικὸν ἔργον του δὲν εἶναι γνωστόν.
Πάντως κατὰ τὸν ἔνατον μῆνα τοῦ τετάρτου ἔτους τῆς βασιλείας Δαρείου ἐλάμβανεν ἀποκαλύψεις παρὰ τοῦ Θεοῦ καὶ ἐστέλλετο ὡς προφήτης πρὸς ἱερεῖς καὶ τὸν λαόν.
Κανεὶς ὅμως λόγος δὲν μᾶς ὑποχρεώνει νὰ παραδεχθῶμεν ὅτι μόνον μέχρι τῆς χρονολογίας αὐτῆς ἤσκησε τὸ προφητικόν του ὑπούργημα.
Ἂν μάλιστα κρίνωμεν ἀπὸ ἐνδείξεις τῶν τελευταίων πέντε κεφαλαίων τοῦ βιβλίου του, πρέπει νὰ συμπεράνωμεν ὅτι τοῦτο ἐσυνεχίσθη καὶ ἐπ' ἀρκετὸν χρόνον κατόπιν.
Τὸ βιβλίον διαιρεῖται εἰς δύο μέρη· τὸ πρῶτον <ἀπὸ τοῦ κεφ. α' μέχρι καὶ τοῦ η'>, περιλαμβάνον ὀκτὼ δράσεις, ἀναφερομένας εἰς τὴν παλινόρθωσιν τῆς θεοκρατίας τοῦ Ἰσραὴλ καὶ τὴν ἔνδοξον βασιλείαν τοῦ Μεσσίου· καὶ εἰς τὸ δεύτερον <κεφ. θ' μέχρι καὶ ιδ'>, εἰς τὸ ὁποῖον προλέγεται ἡ προσεχὴς τιμωρία τῶν περὶ τὴν Παλαιστίνην εἰδωλολατρικῶν λαῶν καὶ αὐτοῦ ἀκόμη τοῦ ἀποστάτου ἰουδαϊκοῦ λαοῦ, ἔπειτα δὲ ἡ παλινόρθωσις τῆς θεοκρατίας τοῦ Ἰσραὴλ καὶ ἡ ἐγκαθίδρυσις τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ.
Γενικῶς τὸ κήρυγμα τοῦ Ζαχαρίου, ὅπως καὶ τοῦ προφήτου Ἀγγαίου, ἔχει δύο τὰ κεντρικὰ σημεῖα, περὶ τὰ ὁποῖα ἀναπτύσσεται.
Τὸ πρῶτον εἶναι ἡ ἀνοικοδόμησις τοῦ ναοῦ καὶ ἡ ἔναρξις τῶν ἐν αὐτῷ λατρευτικῶν πρὸς τὸν Θεὸν τελετῶν, ἐκ παραλλήλου πρὸς τὴν παλινόρθωσιν τοῦ θεοκρατικοῦ ἰουδαϊκοῦ βασιλείου, καὶ τὸ δεύτερον ἡ προαναγγελία τῆς ἐλεύσεως τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς ἰδρύσεως τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, τῆς μελλούσης νὰ περιλάβῃ ὅλα τὰ ἔθνη.
Πολλὰ χωρία εἶναι καταφανῶς χριστολογικά.
Οὕτως εἰς τὸ στ' 9 ὁ Μεσσίας ὀνομάζεται <Ἀνατολή>, θὰ ὑψωθῇ δὲ καὶ θὰ ἀνοικοδομήσῃ αὐτὸς τὸν νέον οἶκον τοῦ Κυρίου.
Εἰς τὸ χωρίον θ' 9 προλέγεται ὅτι ὁ Μεσσίας θὰ εἰσέλθῃ εἰς τὴν Ἱερουσαλὴμ <δίκαιος, σώζων, πραΰς, ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὑποζύγιον καὶ πῶλον νέον>.
Αὐτὸν ὅμως τὸν καλὸν ποιμένα θα τὸν καταφρονήσουν οἱ ἄρχοντες τοῦ Ἰσραήλ, εἰς <τριάκοντα ἀργυροῦς>, εἰς τιμὴν ἑνὸς δούλου, ὑπολογίζοντες τὴν ἀξίαν του <ια' 12, 13>.
Προαναγγέλλεται ἡ λαμπρὰ παγκόσμιος βασιλεία τοῦ Μεσσίου.
<Ἔσται Κύριος εἰς βασιλείαν ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν· ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἔσται Κύριος εἷς καὶ τὰ ὄνομα αὐτοῦ ἕν> <ιδ' 9>.
Καὶ εἰς ἄλλα σημεῖα ὁμιλεῖ ὁ προφήτης περὶ πολλῶν λαῶν καὶ ἐθνῶν <τὰ ὁποῖα ἥξουσιν ἐκζητῆσαι τὸ πρόσωπον Κυρίου παντοκράτορος ἐν Ἱερουσαλήμ>, διὰ νὰ λάβουν παρ' αὐτοῦ τὴν λύτρωσιν.
Καὶ ὅπως παρατηρεῖ κάποιος ξένος θεολόγος, εἰς τὸ δεύτερον μέρος τοῦ βιβλίου <δὲν ὑπάρχει κεφάλαιον ὅπου τὸ χριστιανικὸν γεγονὸς νὰ μὴ εὑρίσκῃ καὶ ἕνα στήριγμα, μίαν δικαίωσιν, καταγεγραμμένην εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην>.

Σχόλιον Τοῦ Προφήτου Μαλαχία

ΙΟΓΡΑΦΙΚΑ στοιχεῖα περὶ τοῦ Μαλαχίου δὲν ὑπάρχουν, πλὴν τῶν ὅσων συνάγονται ἐκ χωρίων τινῶν τοῦ βιβλίου του.
Τὸ ὄνομα Μαλαχίας σημαίνει <ὁ ἄγγελός μου>.
Εἰργάσθη εἰς τὴν Ἱερουσαλήμ, μετὰ τὴν Βαβυλώνειον αἰχμαλωσίαν, ὅπως ὁ Ἀγγαῖος καὶ ὁ Ζαχαρίας, ἔπειτα ὅμως ἀπὸ αὐτούς.
Τοῦτο συνάγεται ἐκ τοῦ γεγονότος ὅτι ἡ ἀνοικοδόμησις τοῦ ναοῦ εἶχε πλέον ἀποπερατωθῆ <τὸ 515 κατὰ τὸ ἕκτον ἔτος τῆς βασιλείας Δαρείου, υἱοῦ τοῦ Ὑστάσπους Β'> καὶ εἶχον ἀρχίσει προσφερόμεναι αἱ θυσίαι καὶ τὰ δέκατα τῶν προϊόντων.
Φαίνεται ὅτι, ἦτο μᾶλλον σύγχρονος τοῦ Νεεμίου, ἂν κρίνωμεν ἀπὸ τὴν ὀμοιότητα περιγραφῶν τῆς κρατούσης τότε ἠθικοθρησκευτικῆς καταπτώσεως μεταξὺ τῶν Ἰουδαίων καὶ ἀπὸ τὴν ὀμοιότητα τῶν δριμέων ἐλέγχων, τοὺς ὁποίους οἱ δυο οὗτοι ἄνδρες ἀπηύθυναν πρὸς ἱερεῖς καὶ λαϊκούς <Νεεμ. ιγ' 15-26, Μαλαχ. β' 8-17 κ.ἅ.>.
Κατά τινας τὸ βιβλίον τοῦ Μαλαχίου ἐγράφη τὸ 433 π.Χ., κατ' ἄλλους δὲ μεταξὺ τῶν ἐτῶν 470-460 π.Χ.
Πάντως, ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὸ περιεχόμενον τοῦ βιβλίου, ὅπως ἀρχαιοτάτη ἰουδαϊκὴ παράδοσις μαρτυρεῖ, ἀλλὰ καὶ ἐκ τοῦ γεγονότος ὅτι τὸ ἐν λόγῳ βιβλίον ἐτέθη ἀπ' ἀρχῆς τελευταῖον μεταξὺ τῶν πρωτοκανονικῶν, συνάγεται ὅτι ὁ Μαλαχίας ὑπῆρξε χρονολογικῶς ὁ τελευταῖος ἐκ τῶν προφητῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.
Εἰς αὐτὸ ὁ προφήτης ἀφοῦ προτάσσει τὴν χιλιομαρτυρημένην ἀγάπην καὶ προστασίαν τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς Ἰσραηλίτας, ἐλέγχει ἱερεῖς καὶ λαὸν διὰ τὴν ἀπροθυμίαν των νὰ συμμορφωθοῦν πρὸς τὰς ἐντολὰς τοῦ Θεοῦ.
Οἱ ἱερεῖς <ἐφαύλισαν> τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, μολυσμένας καὶ ἀπαραδέκτους θυσίας προσφέρουν πρὸς αὐτὸν λησμονοῦντες, ὅτι εἶναι <ἐπικατάρατος> ἐκεῖνος, ποὺ προσφέρει <ἄρτους ἠλισγημένους> ἢ ζῶα τυφλά, χωλά, ἄρρωστα ἤ, πολὺ περισσότερον, προερχόμενα ἀπὸ ἁρπαγήν.
Οἱ ἱερεῖς <ἐξέκλιναν ἐκ τῆς ὁδοῦ> καὶ ἔγιναν ἀφορμὴ σκανδάλου εἰς πολλούς.
Οἱ ἄνδρες ἐγκαταλείπουν ἀναιτίως τὰς γυναῖκας αὐτῶν, αἱ δὲ σύζυγοι καταπατοῦν τὴν συζυγικὴν πίστιν.
Μεταξὺ τοῦ λαοῦ ὑπάρχουν μάγοι, ψεύδορκοι, ἰσχυροὶ καταδυναστεύοντες τὸν ἀσθενῆ, κατακρατοῦντες τὸ ἠμερομίσθιον τοῦ ἐργάτου, δέροντες τὰ ὀρφανά, καταδολιευόμενοι τὴν ἀπόδοσιν τοῦ δικαίου, γενικῶς ἄνθρωποι <μὴ φοβούμενοι τὸν Κύριον>. Προλέγει ὁ προφήτης ὅτι ὁ Θεὸς θὰ ἄρῃ τὰς εὐλογίας του καὶ ἀντ' αὐτῶν θὰ ἀποστείλῃ σκληρὰς τιμωρίας.
Καὶ ὁ προφήτης συνιστᾷ μετάνοιαν.
Προλέγει ὅτι θὰ ἔλθῃ ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου <καὶ τίς ὑποστήσεται ἐν τῇ ὀπτασίᾳ αὐτοῦ;>
Θὰ μεγαλυνθῇ ὁ Κύριος καὶ τὸ Ὄνομά του θὰ δοξασθῇ ἐκ μέρους τῶν ἐθνῶν ἀπὸ ἀνατολῆς ἡλίου μέχρι δυσμῶν, καὶ θὰ προσφέρεται πρὸς αὐτὸν θυμίαμα εἰλικρινοῦς καὶ καθαρὰς λατρείας <ἐν παντὶ τόπῳ>.
Θὰ ἀποστείλῃ δὲ προηγουμένως τὸν ἄγγελόν του, ὁ ὁποῖος <ἐπιβλέψεται ὁδὸν πρὸ προσώπου του>.
Ὁ ἄγγελος δὲ αὐτὸς ὑπῆρξεν ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος <Ματθ. ια' 10, Λουκ. ζ' 27>.
Παρουσιάζει τὸν Κύριον λέγοντα· <Ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω ὑμῖν Ἠλίαν τὸν Θεσβίτην, πρὶν ἢ ἐλθεῖν τὴν ἡμέραν Κυρίου, τὴν μεγάλην καὶ ἐπιφανῆ>, ἔνθα ὑπὸ τὸ ὄνομα τοῦ Ἠλία νοεῖται ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος <Λουκ. α' 17, Ματθ. ιζ' 10-13>.